Καλλιμασιά-Τραπέζια εκκλησιών. Το τραπέζι του 15αυγούστου

ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙ ΤΟΥ 15ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ

Το φαγοπότι κατά τις ημέρες που τιμούσαν την μνήμη των αγίων στις φερώνυμες εκκλησίες, ήταν μια παγανιστική συνήθεια που υιοθετήθηκε μετά το 2ο αιώνα και στις χριστιανικές γιορτές. Είναι και αυτό μια απόδειξη για τη διαχρονικότητα των εθίμων του τόπου μας.

Άγνωστο πότε εφαρμόστηκαν στην Καλλιμασιά.

Υπάρχουν αναφορές μόνο για τις εκκλησίες που ανήκαν στο χωριό. Από τις ‘’πέντε αδελφοσύνες’’ που παχτὠνονταν, απαντάται υποχρέωση για τραπέζια μόνο στις τρεις : την Παναγιά χωριοκκλησιά, το Χριστό και την Αγ. Ευφημία. Με βεβαιότητα δεν θα πρέπει να αποκλεισθεί ο Αγ. Αιμιλιανός, κρίνοντας από παλαιότερή μας επικοινωνία. Δεν βρέθηκαν στοιχεία για τις ιδιωτικές εκκλησίες.

Η πρώτη αναφορά για τη χωριοκλησιά γίνεται στο πάκτωμα (συμφωνητικό εκμίσθωσης) της 30 Αυγ. 1797, όπου μια από τις υποχρεώσεις των πακτωτών ήταν ‘’να κάμνουν δυο τραπέζια τα εσόδια και τον αβγουστον’’. Στο πάχτωμα της 15 Αυγ. 1805, τα τραπέζια προσδιορίζονται ‘’ένα των ησοδίον και το άλλο στο 15αύβγουστο’’ 

Πρέπει να διακόπηκαν στην πανδημία της χολέρας το 1814 με τις χιλιάδες θανατικά, και την μετά τη Σφαγή περίοδο, για να καταγραφεί επανάληψη το 1832.

Το 1848 καταγράφονται λεπτομερώς τα έξοδα στις 12 και 24 Αυγούστου (προφανώς για την εορτή της Παναγίας και των <εννιάμερων>, στα οποία θα υπάρξει λεπτομερής, όσον αφορά το φαγητό, περιγραφή στο τέλος.

Λόγω του υπέρογκου χρέους που δημιουργήθηκε για την ανέγερση της εκκλησίας στη συνέχεια, το καθιερωμένο φαγοπότι δεν θα πρέπει να έγινε τον επόμενο χρόνο, αφού διακόπτεται το 1850. Σύφωνα με το παχτοχάρτι οι επανοπίτροποι πακτώνουν για δύο χρόνια προς ‘’τον Ιω ποτέ χ’’κοσταντή τζηράκη και ιω ποτέ π’’κοσταντή σανταλάρη ηωπήη θέλουν καληεργούν την εκλησίαν και [να φέρνουν] ης στης εωρτές διώ μουσικούς ψαρλτάδες και να κάμνουν και όλα τα ηκανά κατά τω πάλαι μόνον τα διω μεγάλα τραπέζια να πάψουν τα άλλα τα ικανά να γήνουντε και να ματζέβγουν λάδην και παμπάκην κατά τω παλαιών στους δίω χρόνους δέκα λήτρες μπαμπάκην και μηαν οκάν λάδην του κάθε πάρηκου και να δήδουν εις το χωρίον στους δίω χρόνους πάκτος γρ. 1320 [….…] ενετη 1850 αγβούστου’’

Για τις άλλες εκκλησίες που αναφέρθηκαν έχουν διασωθεί μόνο οι συμφωνίες πακτώματος του 1810. Για το Χριστό ‘να κάμνουν ένα τραπέζι στη χάρη του κατά την παλαιάν συνήθειαν και να ‘’λυχνοκαύγουν’’. Για την Αγ. Ευφημία ‘’να λυχνοκάβγουν κε να κάμνουν κε δυο τραπέζια κάθε χρόνον έναν στιν χάριν της κατά το παλεόν’’. 

Το έθιμο για τραπέζωμα στις ιδιωτικές εκκλησίες δεν αναγράφεται στους κώδικες, αλλά εξυπακούεται ότι θα υπήρχε ανάλογη ευωχία μεταξύ των κτητόρων και άλλων προσώπων.

1848 αυγούστου 12

Ιδού σημειώνομεν τα έξοδα

του τζηρακιού κρέας οκ. 106 γρ. 206

ροβήθια του θλιβίτη κιλο 4 γρ 12

αλάτι του πιτάκα καρ 1 γρ 01:32

ρίτζιν οκ. 138:41 γρ. 225

βούτυρον 09:41 γρ. 71:10

κρομμύδια οκ. 55 γρ. 15

τυρί οκ. 27:150 γρ. 102

χαβιάρι οκ. 1:75 γρ. 25

κρασί οκ. 142 γρ. 174

ρακήν ένα μπουκάλι από χο γρ. 04:20

στο φαγίν γρ 04:

νεμπότες και κούπες γρ. 07:20

στις άρτους γρ. 16:20

έτι καρασίν μία στάμναν γρ. 17:06

τομάτες γρ. 8:

ετι κρασίν νεμπότες 3 γρ. 9:

του μίχαλου ρακήν σιτάριν γρ. 6:

του ρυιανού νεμπότες 2 γρ. 1:

στους καβεδες γρ 02:

ψώνος του διατζίντου και

πιτζώκολου γρ. 04:

του κοκόνα ρακίν 08 8:300 γρ 30:25

1848 αυγούστου 24

κρέας του τζηρακιού 0κ. 106

ροβίθια του θλιβίτη οκ. 11:300

αγώγιν του κολογιάννη γρ. 05:20

Για το μαγείρεμα φρόντισε ο <κλησάρκης> στον οποίο καταβλήθηκαν γρὀσια 10.

Τα στοιχεία από το υπό έκδοση βιβλίο του Δημήτρη Μελαχροινούδη ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΜΑΣΙΑΣ