Ο ΑΓΙΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΓΑΖΗΣ Ο «τοῦ Κυρίου μύστης καί ζήλου θείου πλησθείς» θεοπρόβλητος, φιλεύσπλαχνος και θαυματουργός ιεράρχης της Γάζας

Μεταξύ των θεοφόρων ιεραρχών που διέλαμψαν θεοπρεπώς τον 4ο -5ο μ.Χ. αιώνα, εξέχουσα θέση καταλαμβάνει ο τιμώμενος από την Ορθόδοξη Εκκλησία μας στις 26 Φεβρουαρίου φιλόστοργος και θαυματουργός ποιμενάρχης των Γαζαίων, Άγιος Πορφύριος, ο σεπτός και αγλαός αυτός γόνος της Θεσσαλονίκης, ο οποίος μεταξύ άλλων υμνείται ως «τῶν Ἀποστόλων μιμητής καί ἐφάμιλλος», ως ο «μετά πόθου ἀσκήσας τῇ ἀρετῇ καί τόν χρυσόν ὑπέρ Χριστοῦ καταφρονήσας», ως ο «τῶν ὀρθῶν δογμάτων τό ἀνάστημα καί τῶν λατρῶν εἰδώλων τό κατάπτωμα». Ο πάνσοφος αυτός ιεράρχης του Χριστού διακρίθηκε για την απλότητα, την ταπεινοφροσύνη, την πραότητα, την αμνησικακία, τη σωφροσύνη, την ευσπλαχνία, την ευσυγκινησία και την ελεημοσύνη του, αλλά και για την ικανότητά του να ερμηνεύει δυσνόητα χωρία της Αγίας Γραφής. Παράλληλα ως φαεινότατος φωστήρ της Εκκλησίας καταπολέμησε και κατήργησε την πλάνη των ειδώλων, αναδειχθείς ως «τῶν κακοδόξων ἰσχυρότατος διώκτης» και «τῶν δαιμόνων σφοδρός καί ἀκαταμάχητος ὀλοθρευτής». 

Ο «φιλαδέλφως καί φιλανθρώπως πολιτευσάμενος καί σοφῶς κατευθύνας τήν λογικήν του ποίμνη πρός σωτηρίαν» ταπεινός και θεοπρόβλητος ιεράρχης των Γαζαίων Άγιος Πορφύριος γεννήθηκε περί το 347-348 στη Θεσσαλονίκη, την όμορφη αυτή πόλη του Θερμαϊκού, όπου το 303 μαρτύρησε ο μεγαλομάρτυς του Χριστού και πολιούχος της πόλεως Άγιος Δημήτριος ο Μυροβλύτης. Υπήρξε γόνος ευγενούς και εύπορης οικογένειας, αλλά από πολύ νωρίς κυριεύτηκε από τον θείο έρωτα που τον παρακίνησε να εγκαταλείψει όχι μόνο την πατρίδα του, αλλά και τον πλούτο και τις ανέσεις που απολάμβανε. Έτσι αναχώρησε από τη Θεσσαλονίκη και κατέφυγε στην Αίγυπτο που ήταν ο κατ’εξοχήν τόπος του αναχωρητισμού. Εκεί εγκαταστάθηκε στη Σκήτη της ερήμου και αφού ενεδύθη το αγγελικό σχήμα, έζησε επί πέντε συνεχή έτη κάτω από σκληρές συνθήκες διαβίωσης μαζί με λαμπρούς Πατέρες που διέλαμψαν την εποχή εκείνη, μιμούμενος την αυστηρή ασκητική τους διαβίωση. Κατόπιν αναζητώντας την τελειότητα της κατά Χριστόν ασκήσεως αναχώρησε για την Παλαιστίνη, όπου εγκαταβίωσε σε σπήλαιο της ερήμου του Ιορδάνη για άλλα πέντε χρόνια (337-382), υποβάλλοντας τον εαυτό του σε πολλές δοκιμασίες. Όμως στην περιοχή επικρατούσε μεγάλη ξηρασία, η οποία σε συνδυασμό και με το τραχύ κλίμα επηρέασαν αρνητικά την υγεία του. Έτσι ασθένησε βαρύτατα και προσβλήθηκε από κίρρωση του ήπατος με συνεχή πυρετό. Τότε εναπόθεσε την ελπίδα του αποκλειστικά στον Θεό και κατέφυγε στα Ιεροσόλυμα, όπου κυρτωμένος πάνω στο ραβδί του επισκέφθηκε με ιδιαίτερη ευλάβεια τα ιερά προσκυνήματα των Αγίων Τόπων. Εκεί συναντήθηκε και συνδέθηκε φιλικά με τον μετέπειτα βιογράφο του Μάρκο, ο οποίος εξασκούσε την τέχνη του καλλιγράφου. Ενδεικτικό είναι το πόσο μεγάλη εντύπωση, αλλά και θαυμασμό προκαλούσε στον φίλο και βιογράφο του, η περιφρόνηση που επιδείκνυε για τη βαρύτατη ασθένειά του, ενώ ταυτόχρονα έχοντας εναποθέσει την ελπίδα του στον Πανοικτίρμονα Θεό, αρνείτο κάθε παροχή βοήθειας, όταν προσερχόταν στον Πανίερο Ναό της Αναστάσεως και στα άλλα ιερά προσκυνήματα. 

Αυτό όμως που τον στεναχωρούσε ιδιαίτερα, ήταν το γεγονός ότι η περιουσία του δεν είχε πουληθεί και δεν είχε διανεμηθεί ακόμη στους φτωχούς. Γι’ αυτό και παρακάλεσε τον Μάρκο να μεταβεί στη Θεσσαλονίκη για να διαμοιράσει με τους αδελφούς του Αγίου την πατρική περιουσία. Φτάνοντας ο Μάρκος στη γενέτειρα του Αγίου Πορφυρίου και έχοντας μαζί του και την έγγραφη εξουσιοδότηση που του είχε δώσει, πούλησε όλη την κτηματική περιουσία στα αδέλφιά του, ενώ μαζί του πήρε τα ενδύματα, τα ασημικά και τα χρυσά νομίσματα. Επιστρέφοντας κατόπιν στα Ιεροσόλυμα, βρήκε τον ενάρετο και ελεήμονα Πορφύριο εντελώς υγιή και πλήρως θεραπευμένο από την ασθένειά του, αφού όπως του διηγήθηκε κατά τη διάρκεια μιας αγρυπνίας, όπου τον έπιασε αφόρητος πόνος στο συκώτι, είδε σε όραμα τον ευγνώμονα Ληστή να κατεβαίνει κατ’ εντολήν του Σωτήρος Χριστού από τον Σταυρό και να τον οδηγεί προς τον Εσταυρωμένο Κύριο, ο Οποίος στη συνέχεια του παρέδωσε το Τίμιο Ξύλο για να το διαφυλάξει. Όταν συνήλθε από την εκστατική αυτή εμπειρία, είχε πλήρως αποκατασταθεί η υγεία του. Μετά από αυτή τη θαυμαστή αποκάλυψη συνδέθηκε ο Μάρκος ακόμη πιο στενά με τον Άγιο, ο οποίος διακρινόταν για την πραότητα, την ευσπλαχνία, την απλότητα, την ταπεινοφροσύνη και την αμνησικακία του, αλλά και για τον αληθινό του λόγο, όπως και για το ιδιαίτερό του χάρισμα να ερμηνεύει και τα πιο δυσνόητα χωρία της Αγίας Γραφής. Επιπλέον όσα χρήματα του έφερε ο Μάρκος από την πατρική του περιουσία, τα μοίρασε στους φτωχούς των Ιεροσολύμων και στα μοναστήρια της Αιγύπτου, ενώ το μεγαλύτερο μέρος από τα ασημικά το μεταποίησε σε ιερά σκεύη. Παράλληλα για να εξασφαλίσει τα αναγκαία για την επιβίωσή του, επιδόθηκε στην τέχνη του βυρσοδέψη, ακολουθώντας πιστά το παράδειγμα του θεηγόρου Αποστόλου Παύλου, ο οποίος εργαζόταν με τα ίδια του τα χέρια, διδάσκοντας: «Ἐργάζεσθε ταῖς ἰδίαις χερσίν ὑμῶν…, ἵνα μηδενός χρείαν ἔχητε» (Α΄ Θεσ. Δ΄ 11-12).

Στο μεταξύ μόλις πληροφορήθηκε ο επίσκοπος των Ιεροσολύμων Πραΰλιος την ενάρετη πολιτεία και την πνευματική του ακτινοβολία, τον χειροτόνησε σε ηλικία σαράντα πέντε ετών πρεσβύτερο παρά τη θέλησή του. Επιπλέον του εμπιστεύτηκε τη φύλαξη του Τιμίου Σταυρού, γεγονός που επιβεβαίωσε περίτρανα το θαυμαστό όραμα που είχε δει, σύμφωνα με το οποίο οδηγήθηκε στον Κύριο από τον ευγνώμονα Ληστή, που είχε κατεβεί από τον Σταυρό, ο δε Κύριος του είπε: «λάβε αυτό το ξύλο και φύλαξέ το». Έχοντας έτσι το υψηλό αξίωμα του σταυροφύλακος και ακολουθώντας αυστηρή εγκράτεια στη ζωή του, επιδόθηκε με όλες του τις δυνάμεις στην ιερατική του διακονία. Όμως μετά από τρία χρόνια, το 395, εκοιμήθη ο επίσκοπος Γάζης Αινείας και οι ολιγάριθμοι χριστιανοί άρχισαν να συσκέπτονται για το ποιος θα αναλάβει την κενή επισκοπική θέση. Το όλο θέμα προκάλεσε φιλονικίες και μεγάλη αναταραχή αναφορικά με την επιλογή του προσώπου. Γι’ αυτό και απέστειλαν αντιπροσωπεία από κληρικούς και λαϊκούς στον επίσκοπο Καισαρείας Ιωάννη, στον οποίο ο Κύριος υπέδειξε τον Πορφύριο ως τον πλέον κατάλληλο για το επισκοπικό αξίωμα. Κατόπιν απέστειλε επιστολή στον επίσκοπο Ιεροσολύμων Πραΰλιο για να την επιδώσει στον πρεσβύτερο Πορφύριο, με το αίτημα να ερμηνεύσει ένα δύσκολο χωρίο της Αγίας Γραφής. Λαμβάνοντας όμως ο ταπεινόφρων και ελεήμων Πορφύριος την επιστολή του επισκόπου Καισαρείας Ιωάννου, κατάλαβε ποιο ήταν το σχέδιο και το θέλημα του Θεού, αφού την προηγούμενη νύχτα είδε τον Κύριο να του λέει ότι την παρακαταθήκη που του εμπιστεύτηκε, πρέπει και να την αποκαταστήσει, ενώ προσκάλεσε τον Μάρκο να πάνε να προσκυνήσουν τους Αγίους Τόπους και τον Τίμιο Σταυρό. Όταν έφθασαν στην Καισάρεια, διαδόθηκε ταχύτατα ο ερχομός των δύο ανδρών. Μόλις πληροφορήθηκε ο επίσκοπος Ιωάννης την άφιξή τους, κάλεσε τον Πορφύριο σε δείπνο, προτού ξεκινήσει η αγρυπνία της Κυριακής. Το πρωί όμως παρά τα αλλεπάλληλα δάκρυα και τη διαμαρτυρία του, αφού θεωρούσε τον εαυτό του ανάξιο για το επισκοπικό αξίωμα, χειροτονήθηκε επίσκοπος των Γαζαίων. 

Μετά από μία ημέρα και αφού διανυκτέρευσε στη Διόσπολη, έφθασε στη Γάζα ύστερα από πολλές θλίψεις και ταλαιπωρίες, αφού στην περιοχή κατοικούσαν φανατικοί ειδωλολάτρες, οι οποίοι για να εμποδίσουν την είσοδο του Αγίου στην ειδωλολατρική πόλη, σκόρπισαν στους δρόμους αγκάθια και σκουπίδια που καιόμενα ανέδιδαν φοβερούς καπνούς και ανυπόφορη δυσοσμία. Ο σοφός και πράος όμως ποιμενάρχης της Γάζας δεν δυσανασχέτησε, αλλά υπακούοντας στο θέλημα του Θεού κατευθύνθηκε στο επισκοπείο της πόλεως για να αρχίσει την επισκοπική του διακονία στους ολιγάριθμους χριστιανούς. Την περίοδο όμως της άφιξης του Αγίου η πόλη δοκιμαζόταν από φοβερή ανομβρία, την οποία οι ειδωλολάτρες κάτοικοι απέδωσαν στον ερχομό του επισκόπου Πορφυρίου. Παρά τις θυσίες και τις προσευχές τους στο Μαρνείο που ήταν το ειδωλολατρικό ιερό του Μάρνα, τον οποίο τιμούσαν ως υπέρτατο Θεό και ταυτιζόταν με τον θεό Δία και μάλιστα τον Κρηταγενή, δεν κατέστη δυνατόν να βρέξει στον τόπο, ενώ οι κάτοικοι άρχισαν να αντιμετωπίζουν και το πρόβλημα της πείνας. Τότε ο θεοφόρος και φιλεύσπλαχνος επίσκοπος όρισε νηστεία και αφού τέλεσε αγρυπνία, το πρωί κατευθύνθηκε λιτανευτικά αρχικά προς την αρχαία εκκλησία που είχε ανεγείρει ο επίσκοπος Ασκληπάς και στη συνέχεια προς το Μαρτύριο του πολιούχου της πόλεως Αγίου μάρτυρος Τιμοθέου που ήθλησε στη Γάζα μαζί με τους μάρτυρες Αγάπιο και Θέκλα από τη Βιζύη της Θράκης το 304 κατά τον μεγάλο διωγμό του Διοκλητιανού. Αφού αναπέμφθηκαν δεήσεις και έγιναν γονυκλισίες, ο Θεός έλυσε το πρόβλημα της ανομβρίας και επανέλαβε το θαύμα του Προφήτου Ηλιού, φέρνοντας στον ειδωλολατρικό τόπο την ευεργετική βροχή και μάλιστα με τέτοια ένταση σαν να έπεφτε χαλάζι. Βλέποντας το θαύμα μερικοί από τους ειδωλολάτρες, μεταστράφηκαν στον χριστιανισμό και αναφώνησαν: «Ὁ Χριστός εἶναι ὁ μόνος Θεός. Αὐτός μόνος ἐνίκησε». 

Όμως οι φανατισμένοι ειδωλολάτρες δεν σταμάτησαν τις διώξεις και τις βίαιες επιθέσεις εναντίον του ταπεινού και φιλεύσπλαχνου επισκόπου της Γάζας, καθώς και του ολιγάριθμου ποιμνίου του. Έτσι ένας θεοσεβής υπηρέτης του Αγίου, ονόματι Βαρωχάς, τον οποίο ο φιλόστοργος Άγιος Πορφύριος περιέθαλψε στο σπίτι του και τον θεράπευσε με τη βοήθεια του Χριστού, διότι βρισκόταν σε μεγάλο κίνδυνο, λογομάχησε μία ημέρα με κάποιον ειδωλολάτρη που χρωστούσε ένα χρηματικό ποσό και ήθελε να αναβάλει τη λήξη της προθεσμίας. Ο Βαρωχάς υπέστη τότε άγριο ξυλοδαρμό και μισοπεθαμένος οδηγήθηκε σε ερημικό τόπο, όπου την άλλη ημέρα τον βρήκε ο διάκονος Κορνήλιος και τον μετέφερε στην πόλη. Μόλις όμως οι φανατικοί ειδωλολάτρες αντιλήφθηκαν ότι ένας νεκρός εισέρχεται στη Γάζα, αφού το γεγονός αυτό αποτελούσε βεβήλωση, άρχισαν να χτυπούν τον Κορνήλιο, ενώ τον Βαρωχά έσερναν δεμένο από το πόδι. Πληροφορηθείς ο μακάριος επίσκοπος των Γαζαίων τα θλιβερά αυτά γεγονότα, μετέβη αμέσως στον τόπο και αφού σήκωσαν τον Βαρωχά, πήγαν στην εκκλησία και τέλεσαν αγρυπνία για την άμεση θεραπεία του. Τότε ο Θεός θεράπευσε τον βαριά τραυματισμένο Βαρωχά, ο οποίος ακούγοντας τους άρχοντες να διαμαρτύρονται με φωνές για τη μεταφορά του στην πόλη ως νεκρού, αλλά και τις ύβρεις εναντίον του αμνησίκακου και ελεήμονος επισκόπου Πορφυρίου, άρπαξε ένα ξύλο και άρχισε να χτυπάει όσους ήταν παρόντες, παρόλο που ο σοφός ιεράρχης τους νουθετούσε να μην οργίζονται. Το γεγονός αυτό έτρεψε τους ειδωλολάτρες άρχοντες σε φυγή και έκτοτε δεν μπορούσαν ούτε το όνομά του να αναφέρουν. Ενδεικτικό είναι ότι τόσο ο θεοσεβής υπηρέτης Βαρωχάς όσο και ο Μάρκος, ο πιστός αυτός συνοδοιπόρος και φίλος του Αγίου, χειροτονήθηκαν διάκονοι από τον πράο και φιλεύσπλαχνο ιεράρχη του Χριστού. 

Όμως ο Άγιος Πορφύριος βλέποντας ότι η επιθετική στάση των ειδωλολατρών απέναντι στους χριστιανούς συνεχιζόταν με αμείωτη ένταση, αποφάσισε να στείλει τον Μάρκο στην Κωνσταντινούπολη για να ζητήσει από τον αυτοκράτορα, αλλά και με τη μεσολάβηση του Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου να καταστραφούν οι ειδωλολατρικοί ναοί της Γάζας και κυρίως το περίφημο Μαρνείο. Έτσι κατόρθωσε μέσω και των σχετικών επιστολών του να πείσει τον αυτοκράτορα Αρκάδιο να εκδώσει διάταγμα, σύμφωνα με το οποίο έπρεπε να κλείσουν όλοι οι ειδωλολατρικοί ναοί της πόλεως των Γαζαίων. Επιστρέφοντας ο Μάρκος στη Γάζα ενημέρωσε τον Άγιο για τα γενόμενα και τις σχετικές αποφάσεις, ενώ μόλις γνωστοποιήθηκε στους τοπικούς άρχοντες το εκδοθέν σχετικό διάταγμα, έκλεισαν όλοι οι ειδωλολατρικοί ναοί εκτός από το Μαρνείο, το οποίο συνέχισε τη λειτουργία του. 

Στο μεταξύ μία επιφανής γυναίκα, ονόματι Αιλιάς, η οποία ήταν έγκυος, κινδύνευε να χάσει το βρέφος της, το οποίο δεν έβγαινε φυσιολογικά, αφού είχε βγει μόνο το ένα χέρι του και αδυνατούσε να βγει και το υπόλοιπο σώμα. Μπροστά σ’ αυτόν τον κίνδυνο οι ειδωλολάτρες γονείς, αλλά και ο σύζυγός της πρόσφεραν θυσίες στους θεούς τους για την επίλυση του προβλήματος, ενώ μία ευσεβής γυναίκα προσευχόταν ένδακρυς στον Θεό για τη σωτηρία της μητέρας και του βρέφους της. Όταν ο Άγιος Πορφύριος είδε τη γυναίκα μέσα στον ναό να προσεύχεται και να παρακαλεί τον Θεό, της είπε να πάει να βρει τους γονείς και τον άνδρα της Αιλιάδας και να τους ενημερώσει ότι στην πόλη υπάρχει ένας άριστος ιατρός που μπορεί να τη θεραπεύσει, με την απαραίτητη όμως προϋπόθεση ότι θα μείνουν πιστοί σ’αυτόν και δεν θα τον περιφρονήσουν. Κατόπιν της είπε να πάει στην έγκυο γυναίκα και να της πει ενώπιον όλων ότι ο Ιησούς Χριστός, ο Υιός του Θεού του ζώντος θα τη θεραπεύσει και εάν πιστέψει σ’ Αυτόν, τότε θα ζήσει. Η πιστή γυναίκα ακολουθώντας την προτροπή του Αγίου ενημέρωσε τους οικείους της Αιλιάδας και τότε αυτοί έπραξαν όλα όσα είχε πει ο ιεράρχης του Χριστού, ενώ μόλις αποκάλυψε το όνομα του Κυρίου, ως του μόνου αληθινού Θεού, η έγκυος γυναίκα γέννησε το βρέφος φυσιολογικά. Το θαυμαστό αυτό γεγονός έκανε τους παριστάμενους να αναφωνήσουν ότι Μέγας είναι ο Θεός των χριστιανών, ενώ κατόπιν έλαβαν όλοι το χριστιανικό βάπτισμα από τον θεοφόρο επίσκοπο του Χριστού, το δε βρέφος έλαβε το όνομα Πορφύριος. 

Η αύξηση όμως του αριθμού των χριστιανών εξαγρίωσε τους φανατισμένους ειδωλολάτρες, οι οποίοι συνέχισαν τους προπηλακισμούς και τις αδικίες απέναντι στον χριστιανικό πληθυσμό της πόλεως. Γι’ αυτό και ο φιλόστοργος και πράος επίσκοπος των Γαζαίων αναγκάσθηκε να μεταβεί στην Καισάρεια, όπου άρχισε να παρακαλεί τον επίσκοπο Ιωάννη να αποδεχθεί την παραίτησή του. Ο Ιωάννης όμως τον προέτρεψε να κάνει υπομονή και να παραμείνει στην επισκοπή του. Τότε ο Άγιος Πορφύριος του ζήτησε να μεταβούν μαζί στην Κωνσταντινούπολη για να ζητήσουν από τον αυτοκράτορα την καταστροφή των ειδωλολατρικών ναών. Κατά τη μετάβασή τους στη Βασιλεύουσα σταμάτησαν στη Ρόδο και αναζήτησαν τον ενάρετο και σοφό μοναχό Προκόπιο, ο οποίος είχε το προορατικό χάρισμα. Όταν τον επισκέφθηκαν στο ασκητήριό του, τους ενθάρρυνε και τους καθοδήγησε πνευματικά, συμβουλεύοντάς τους ότι ο Θεός δεν θα τους εγκαταλείψει. Τους είπε μάλιστα ότι ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος θα τους στείλει στη βασίλισσα Ευδοξία μέσω του κουβικουλάριου της που ονομάζεται Αμάντιος. Η Ευδοξία θα τους δεχθεί κατόπιν με ιδιαίτερη χαρά, η οποία θα πολλαπλασιαστεί, όταν της αναγγείλουν ότι το παιδί που θα γεννήσει θα είναι αγόρι, ενώ τους διαβεβαίωσε ότι το αίτημά τους θα έχει αίσια έκβαση. 

Έτσι όταν έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη, συνάντησαν τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο και τον ενημέρωσαν για τον σκοπό της επίσκεψής τους. Εκείνος τους τόνισε ότι δεν μπορεί να μιλήσει για το αίτημά τους στον αυτοκράτορα, διότι η βασίλισσα Ευδοξία έχει μεταφέρει την οργή που έχει απέναντι του και στον αυτοκράτορα, ενώ τους υποσχέθηκε ότι την υπόθεσή τους θα την αναθέσει στον κουβικουλάριο Αμάντιο, όπως και έγινε. Έτσι ο ευσεβής αυτός άνθρωπος ανέλαβε να μεσολαβήσει στην πανίσχυρη βασίλισσα, η οποία θα τους δεχόταν την επόμενη ημέρα. Έχοντας λοιπόν ελπίδα στον Θεό οδηγήθηκαν οι δύο επίσκοποι, ο Γάζης Πορφύριος και ο Καισαρείας Ιωάννης, στην Ευδοξία, η οποία τους υποδέχθηκε με συμπάθεια, ενώ τους ζήτησε να προσευχηθούν στον Κύριο για να γεννήσει χωρίς προβλήματα. Η βασίλισσα άκουσε με προσοχή τη δύσκολη και επικίνδυνη κατάσταση που βιώνουν οι χριστιανοί της Γάζας από την εχθρική στάση των ειδωλολατρών και έδωσε τη συγκατάθεσή της να μιλήσει στον αυτοκράτορα για το αίτημα τους, ώστε να διασωθεί ο χριστιανισμός στην περιοχή. Μόλις όμως ενημερώθηκε ο αυτοκράτορας από τη βασίλισσα για το αίτημα της καταστροφής των ειδωλολατρικών ναών της Γάζας, δυσανασχέτησε ισχυριζόμενος ότι με την ικανοποίηση αυτού του αιτήματος θα υπάρξει οικονομική απώλεια, αφού οι ειδωλολάτρες θα φύγουν και δεν θα συνεισφέρουν πλέον στα δημόσια έσοδα της πόλεως. Η βασίλισσα ενημέρωσε τότε τους δύο επισκόπους για τη δυσάρεστη αυτή εξέλιξη, αλλά τόνισε ότι με τη βοήθεια του Θεού θα εκπληρωθεί το αίτημά τους. Η χαρά της όμως ήταν απερίγραπτη, όταν ο σοφός ιεράρχης των Γαζαίων της προείπε τη γέννηση του γιου της. Γι’ αυτό και υποσχέθηκε ότι στην περίπτωση που θα εκπληρωθεί αυτή η πρόρρηση, θα ικανοποιήσει όλα όσα ζητούν οι δύο επίσκοποι, ενώ θα αναλάβει να ανεγείρει μεγάλο χριστιανικό ναό στο κέντρο της πόλεως της Γάζας. Μετά από λίγες ημέρες η βασίλισσα Ευδοξία γέννησε αγόρι που έλαβε το όνομα Θεοδόσιος, ο οποίος αργότερα εξελέγη αυτοκράτορας (408-450). Το νεογέννητο βρέφος και τη μητέρα του ευλόγησαν οι δύο επίσκοποι, ενώ κατόπιν η βασίλισσα τους ζήτησε να συντάξουν μία ικετήρια επιστολή με όλα τα αιτήματά τους και να την επιδώσουν σ’ αυτόν που θα κρατά το βρέφος κατά την ημέρα του βαπτίσματός του. Έτσι όταν έφτασε η ευφρόσυνη και ευλογημένη ημέρα της βαπτίσεως του μελλοντικού αυτοκράτορα Θεοδοσίου, όπου η πόλη είχε στολιστεί περίλαμπρα και ανέμενε το χαρμόσυνο αυτό γεγονός, επιδόθηκε στον αυτοκράτορα Αρκάδιο η ικετήρια επιστολή, η οποία όταν αναγνώσθηκε, έδωσε τελικά τη συγκατάθεσή του για την εκπλήρωση όλων των αιτημάτων. Μάλιστα με βάση αυτή την επιστολή συντάχθηκε και υπογράφηκε αυτοκρατορική διαταγή, την οποία κλήθηκε να εκτελέσει ένας ευσεβής άνθρωπος από το αυτοκρατορικό συμβούλιο που ονομαζόταν Κυνήγιος. Κατόπιν και αφού παρέμειναν οι δύο επίσκοποι στην Κωνσταντινούπολη για τις άγιες ημέρες του Πάσχα και της Διακαινησίμου, τους αποχαιρέτησαν η βασίλισσα και ο σύζυγός της, δίνοντάς τους πλούσια δώρα και μεγάλα χρηματικά ποσά. 

Κατά την επιστροφή τους οι δύο επίσκοποι πέρασαν από τη Ρόδο και ζήτησαν από τον καραβοκύρη να μείνουν λίγες ώρες στο νησί για να έχουν την ευκαιρία να συναντήσουν και πάλι τον προορατικό ασκητή Προκόπιο. Ο καραβοκύρης όμως ήταν αντίθετος σε κάτι τέτοιο, ισχυριζόμενος ότι ο άνεμος είναι πολύ ευνοϊκός για το θαλάσσιο ταξίδι. Έτσι αναχώρησαν από τη Ρόδο, αλλά μετά από δύο ημέρες ξέσπασε φοβερή κακοκαιρία, ενώ στη θάλασσα επικρατούσε τρικυμία. Κατά τη διάρκεια αυτής της σφοδρής θαλασσοταραχής ο Άγιος Πορφύριος είδε στον ύπνο του τον ασκητή Προκόπιο, ο οποίος του τόνισε την ανάγκη κατηχήσεως του καραβοκύρη στην ορθή χριστιανική πίστη, διότι ανήκε στην αιρετική κακοδοξία του Αρείου. Έτσι τον έπεισαν να αρνηθεί την αίρεση του αρειανισμού για να σωθεί τόσο ο ίδιος όσο και το πλοίο μέσα στην τρικυμιώδη θάλασσα. Αφού αποδέχθηκε τη χριστιανική αλήθεια και κοινώνησε των Αχράντων Μυστηρίων, ηρέμησε η θάλασσα και μετά από τέσσερις ημέρες έφτασαν στο επίνειο της Γάζας που ονομάζεται Μαϊουμά. 

Εκεί οι δύο επίσκοποι έγιναν δεκτοί με ύμνους από τους χριστιανούς που ήρθαν για να τους προϋπαντήσουν. Το πλήθος των χριστιανών που συγκεντρώθηκε, κατευθύνθηκε στην πόλη της Γάζας, όπου στην περιοχή Σταυροδρόμι υπήρχε το άγαλμα της Αφροδίτης, την οποία τιμούσαν ιδιαιτέρως οι γυναίκες, επειδή θεωρείτο ότι φανέρωνε τον άνδρα που ήθελαν να παντρευτούν. Στην πραγματικότητα όμως το γεγονός αυτό αποτελούσε δαιμονική πλάνη. Μόλις όμως οι χριστιανοί κρατώντας τον Τίμιο Σταυρό έφθασαν στον χώρο, όπου υπήρχε το ειδωλολατρικό άγαλμα, αυτό συνετρίβη και τα σπασμένα του κομμάτια τραυμάτισαν βαρύτατα δύο ειδωλολάτρες. Το θαυμαστό αυτό γεγονός συγκλόνισε σε τέτοιο βαθμό πολλούς διώκτες της χριστιανικής πίστεως, ώστε κατόπιν συναριθμήθηκαν στο ποίμνιο της Εκκλησίας του Χριστού. Μετά από μερικές ημέρες έφθασε στη Γάζα ο αυτοκρατορικός μάγιστρος, ονόματι Κυνήγιος, έχοντας μαζί του ισχυρή συνοδεία, για να τους αναγνώσει το αυτοκρατορικό διάταγμα, σύμφωνα με το οποίο έπρεπε να καταστραφούν οι οκτώ ειδωλολατρικοί ναοί και να παραδοθούν στη φωτιά. Έτσι μέσα σε δέκα ημέρες καταστράφηκαν όλα τα ειδωλολατρικά ιερά της πόλεως των Γαζαίων, εκτός από το περίφημο Μαρνείο που θεωρείτο ως το πιο ένδοξο ιερό όλου του κόσμου. Κατόπιν άρχισαν να συσκέπτονται για το πώς θα καταστρέψουν τον μεγάλο αυτόν ειδωλολατρικό ναό της πόλεως που ήταν αφιερωμένος στον Κρηταγενή Δία. Τότε ο Άγιος κήρυξε νηστεία και προσευχή στον λαό για να τους αποκαλύψει ο Κύριος με ποιον τρόπο έπρεπε να ενεργήσουν. Κατά τη διάρκεια λοιπόν της λατρευτικής τους συνάξεως ένα επτάχρονο παιδί άρχισε να φωνάζει, λέγοντας στη συριακή γλώσσα ότι θα πρέπει να κάψουν εκ θεμελίων τον εσωτερικό ναό, διότι έχουν γίνει ανθρωποθυσίες, ενώ κατόπιν θα πρέπει να ανεγείρουν χριστιανικό ναό. Τόνισε μάλιστα ότι τα λεγόμενά του δεν προέρχονται από αυτό το ίδιο, αλλά μέσα του μιλάει ο ίδιος ο Χριστός. Ενδεικτικό είναι ότι αυτά που ακούστηκαν, επιβεβαιώθηκαν τόσο από τη μητέρα του όσο και από το ίδιο το παιδί για δεύτερη φορά, αφού επανέλαβε με ξεχωριστή παρρησία, χρησιμοποιώντας μάλιστα και την ελληνική γλώσσα, όσα είχε πει πρωτύτερα. Ακούγοντας αυτά ο σοφός και ενάρετος ιεράρχης των Γαζαίων έμεινε άναυδος, όταν πληροφορήθηκε ότι τόσο η μητέρα όσο και το επτάχρονο παιδί της δεν γνώριζαν την ελληνική γλώσσα. Όμως τα θαυμαστά γεγονότα συνεχίστηκαν, όταν στην πρόθεση του Αγίου να δώσει τρία νομίσματα στη μητέρα, το παιδί την προέτρεψε να μην δεχθεί αυτό το δώρο, αφού η δωρεά του Θεού δεν ανταλλάσσεται με τίποτα. Την επόμενη ημέρα πυρπολήθηκε το Μαρνείο και δημεύτηκαν τα υπάρχοντα των επιφανών ειδωλολατρών, οι οποίοι στο μεταξύ είχαν διαφύγει, ενώ ένας ειδωλολάτρης αξιωματούχος που ήταν αντίθετος με την καταστροφή του ειδωλολατρικού ναού, βρήκε ακαριαίο θάνατο από ένα ξύλο που καιγόταν και έπεσε πάνω του. 

Μετά την πυρπόληση του Μαρνείου και την καταστροφή όλων των ειδωλολατρικών βιβλίων και αντικειμένων, πολλοί από τους ειδωλολάτρες ασπάσθηκαν τη χριστιανική πίστη και αφού κατηχήθηκαν από τον σωτηριώδη λόγο του Αγίου Πορφυρίου, έλαβαν και το άγιο βάπτισμα. Στο μεταξύ ο Άγιος αποφάσισε να ασχοληθεί με την ανέγερση του νέου περίλαμπρου χριστιανικού ναού, αφού για τον σκοπό αυτό είχε λάβει χρήματα από τη βασίλισσα Ευδοξία, η οποία είχε αποστείλει και τα σχετικά σχέδια, ενώ υπήρχε η διαβεβαίωση ότι θα αποσταλούν κίονες και μάρμαρα για τον μεγαλοπρεπή αυτόν ναό. Κατόπιν σύσσωμος ο λαός επιδεικνύοντας μεγάλη προθυμία, επιδόθηκε στο άνοιγμα και τον καθαρισμό των θεμελίων, ενώ όλοι καθώς έσκαβαν, αναφώνησαν: «ὁ Χριστός ἐνίκησε»! Αλλά η ζωντανή παρουσία του Θεού επιβεβαιώθηκε και από το θαύμα της διασώσεως τριών παιδιών, τα οποία στην προσπάθειά τους να πιουν νερό από ένα πηγάδι, έπεσαν μέσα σ’ αυτό, αλλά κατόπιν βρέθηκαν σώα και αβλαβή, φέροντας μάλιστα πάνω τους σημάδια με το σχήμα του σταυρού. 

Την εποχή όμως αυτή έφθασε στη Γάζα μία γυναίκα από την Αντιόχεια που ονομαζόταν Ιουλία, η οποία ανήκε στη μιαρή αίρεση των Μανιχαίων και προσπαθούσε να προσελκύσει στη αιρετική αυτή κακοδοξία τους νεοφώτιστους χριστιανούς, προσφέροντάς τους μάλιστα και χρήματα. Μόλις πληροφορήθηκε ο Άγιος την εμφάνιση και δράση αυτής της γυναίκας, την κάλεσε και της ζήτησε να εγκαταλείψει την αιρετική της κακοδοξία. Εκείνη όμως του ζήτησε να διεξάγουν δημόσια συζήτηση για αυτά που πιστεύει ο καθένας. Όταν άρχισε ο διάλογος, ο θεοπρόβλητος ιεράρχης της Γάζας διακρίθηκε για την ένθεη σοφία και την πειστική επιχειρηματολογία του ως αμετακίνητος θεματοφύλακας των ορθοδόξων δογμάτων της Εκκλησίας, ενώ η μιαρή μάγισσα Ιουλία άρχισε να βλασφημεί το όνομα του Θεού. Το γεγονός αυτό εξώθησε τον πράο και αμνησίκακο επίσκοπο Πορφύριο να της πει ότι ο Θεός ως Δημιουργός της κτίσεως θα φιμώσει το στόμα της για να σταματήσει να βλασφημεί. Με το άκουσμα αυτών των λόγων η Ιουλία άρχισε να τρέμει και να αλλοιώνεται το πρόσωπό της και αφού έμεινε για αρκετή ώρα άφωνη και ακίνητη, παρέδωσε την ψυχή της. Η θαυμαστή αυτή επέμβαση του Θεού εξέπληξε πολλούς, ενώ όσοι ήταν πιστοί ακόλουθοι της μιαρής αυτής γυναίκας, ζήτησαν συγχώρηση από τον σοφό ιεράρχη του Χριστού, επειδή κατάλαβαν ότι είχαν πέσει σε πλάνη. Τότε ο «τῶν κακοδόξων ἰσχυρότατος διώκτης» Άγιος Πορφύριος τους κατήχησε στην ορθή χριστιανική πίστη και κατόπιν βαπτίσθηκαν στο όνομα της Αγίας Τριάδος. Στο μεταξύ οι εργασίες ανοικοδόμησης του νέου χριστιανικού ναού διήρκησαν πέντε χρόνια και ανήμερα της εορτής του Πάσχα τελέσθηκαν με κάθε επισημότητα τα εγκαίνια του περικαλλούς ναού που ονομάσθηκε Ευδοξιανή από το όνομα της βασίλισσας Ευδοξίας. Στο ευφρόσυνο αυτό γεγονός συμμετείχαν όλοι οι μοναχοί της περιοχής, ενώ πολυάριθμοι ήταν εκείνοι που έφθαναν στη Γάζα για να θαυμάσουν το κάλλος και το μέγεθος του ναού. Παράλληλα ο θεοφόρος ιεράρχης των Γαζαίων επιδόθηκε σε γενναιόδωρες ελεημοσύνες, ενώ ενθάρρυνε τους χριστιανούς να παραμείνουν ακλόνητοι στην ορθή χριστιανική πίστη. 

Βλέποντας όμως οι ειδωλολάτρες την αύξηση του αριθμού των χριστιανών αναζητούσαν διαρκώς αφορμές για ταραχές και συγκρούσεις με απώτερο σκοπό την εκδίωξη και εξόντωση των χριστιανών. Έτσι μία κτηματική διαφορά έδωσε το έναυσμα για να προκληθεί σφοδρή αναταραχή που είχε ως συνέπεια να εξαγριωθούν οι ειδωλολάτρες και να φονευθούν επτά χριστιανοί, ενώ άρχισαν να αναζητούν με άγριες διαθέσεις και τον Άγιο Πορφύριο. Μόλις όμως πληροφορήθηκε ο ίδιος τη λυσσαλέα αυτή εξέγερση εναντίον του, αλλά και εναντίον όλων των χριστιανών αποφάσισε να εγκαταλείψει το επισκοπείο, το οποίο στη συνέχεια υπέστη βανδαλισμούς από την αγριότητα των φανατισμένων ειδωλολατρών. Μία ορφανή κοπέλα, ονόματι Σαλαφθά, η οποία επιθυμούσε να γίνει χριστιανή, πρόσφερε προσωρινά καταφύγιο και τροφή στον ποιμενάρχη της Γάζας μέχρι να κοπάσει ο θόρυβος που είχε προκληθεί από την εξέγερση των ειδωλολατρών. Όταν αποκαταστάθηκε η ηρεμία και η τάξη στην πόλη, ο Άγιος κάλεσε τη Σαλαφθά, η οποία παρουσιάσθηκε μαζί με τη θεία της ενώπιον του, επαναλαμβάνοντας την επιθυμία της να γίνουν και οι δύο γυναίκες χριστιανές. Αφού κατηχήθηκαν κατάλληλα, όπως και η γιαγιά της, αξιώθηκαν και οι τρεις να λάβουν το άγιο βάπτισμα, ενώ η Σαλαφθά έχοντας ενωθεί με τον Νυμφίο Χριστό, έζησε ασκητικά μέχρι την οσιακή της κοίμηση. 

Ο σοφός και ενάρετος ποιμενάρχης των Γαζαίων έζησε μερικά ακόμη χρόνια, συμβάλλοντας και στην υπεράσπιση της ορθοδόξου πίστεως κατά της πελαγιανής αιρέσεως, ενώ συμμετείχε στη Σύνοδο της Διοσπόλεως το 415. Μόλις όμως ασθένησε, συνέγραψε διαθήκη, στην οποία διασφάλιζε τις ελεημοσύνες για τους φτωχούς και τη φιλοξενία για τους ξένους, ενώ εμπιστευόταν όλο τον χριστιανικό λαό στον Θεό. Εκοιμήθη στις 26 Φεβρουαρίου του έτους 420 που είναι η ημέρα εορτασμού της πάντιμης μνήμης του από την Ορθόδοξη Εκκλησία μας, έχοντας διαποιμάνει θεοφιλώς την Επισκοπή της Γάζας επί 25 σχεδόν συναπτά έτη ως φιλόστοργος ποιμενάρχης, φωτεινός οδοδείκτης και φλογερός πολέμιος της πλάνης των ειδώλων. Σύμφωνα με σχετική αναφορά του Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Μαραθώνος κ. Μελίτωνος (Καβατσικλή) ο τάφος του Αγίου Πορφυρίου βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του ομωνύμου βυζαντινού Ιερού Ναού στην πόλη της Γάζας, ο οποίος χρονολογείται από τον 12ο αιώνα, ενώ γύρω από αυτόν υπάρχει το κοιμητήριο των Ορθοδόξων. 

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η εικονογραφία του Αγίου με αρχαιότερη την εικονογραφική απεικόνιση στο Μηνολόγιο του Βασιλείου Β΄ που χρονολογείται τον 11ο αιώνα, ενώ αξιόλογες είναι οι σωζόμενες τοιχογραφίες του Αγίου σε Μονές της Θεσσαλίας και συγκεκριμένα στα καθολικά των Μονών Μεταμορφώσεως Σωτήρος - Μεγάλου Μετεώρου (1552), Αγίου Βησσαρίωνος Δουσίκου Τρικάλων (1558) και Αγίου Δημητρίου Κομνηνείου Στομίου Λαρίσης (1758). Επίσης παλαιές εικονογραφικές απεικονίσεις του Αγίου έχουν εντοπιστεί και καταγραφεί στις αγιορείτικες Μονές Δοχειαρίου (Καθολικό -1568), Βατοπεδίου (Παρεκκλήσιο Αγίου Δημητρίου - 1721), Ξηροποτάμου (Τράπεζα - 1859) και Χιλιανδαρίου (Καθολικό -19ος αιώνας), όπου υπάρχει και φορητή εικόνα του Αγίου του 1865. Πλούσια είναι και η υμνογραφία που συντάχθηκε προς τιμήν του θαυματουργού Επισκόπου Γάζης Αγίου Πορφυρίου, αφού η παλαιότερη Ακολουθία διαμορφώθηκε τον 14ο αιώνα, ενώ από το 1899 υπάρχει πλήρης Ακολουθία αγνώστου συντάκτου που αποτελούσε κτήμα του Ιερομονάχου Πορφυρίου του Ιβηρίτου. Πλήρη Ακολουθία προς τιμήν του Αγίου συνέθεσαν επίσης το 1987 ο Μοναχός Γεράσιμος ο Μικραγιαννανίτης, Υμνογράφος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας και το 2010 ο Ελλογιμώτατος Δρ. Χαραλάμπης Μ. Μπούσιας, Μέγας Υμνογράφος της των Αλεξανδρέων Εκκλησίας. Αναπληρώσεις και συμπληρώματα στην Ακολουθία του Μηναίου υπάρχουν σε χειρόγραφη Ακολουθία του 1967, όπου γραφεύς είναι ο Ιερομόναχος Αδριανός ο Σιναΐτης, σε Ακολουθία του 1987, όπου η αναπλήρωση έγινε από τον Ιερομόναχο Αθανάσιο τον Σιμωνοπετρίτη και σε Ακολουθία του 1988, η οποία συνεπληρώθη από τον Κωνσταντίνο (νυν Κύριλλο) Κογεράκη τον εκ Κρήτης (νυν Μητροπολίτη Ρόδου), ο οποίος εποίησε και Παρακλητικό Κανόνα του Αγίου. 

Ο Άγιος Πορφύριος Επίσκοπος Γάζης τιμάται στο ομώνυμο Ιερό Ησυχαστήριο στην περιοχή του χωριού Γέρακας Ξάνθης, όπου το 1995 εγκαταστάθηκε μία μικρή γυναικεία αδελφότητα υπό την πνευματική καθοδήγηση της Γερόντισσας Άννης που ευλαβείτο ιδιαιτέρως τον Γέροντα Πορφύριο τον Καυσοκαλυβίτη (1906-2 Δεκεμβρίου 1991), ο οποίος κατετάγη επισήμως στο αγιολόγιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας στις 27 Νοεμβρίου 2013 και στον οποίο έκτοτε είναι αφιερωμένο το Ιερό Ησυχαστήριο. Επίσης ο Άγιος τιμάται στο ομώνυμο παρεκκλήσιο που βρίσκεται ενσωματωμένο στον Ιερό Ενοριακό Ναό Αγίου Ανδρέου του Δήμου Αγίας Παρασκευής Αττικής, ο οποίος θεμελιώθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 1980 υπό του Θεοφιλεστάτου Επισκόπου Διαυλείας κ. Αλεξίου (του μετέπειτα Μητροπολίτου Τρίκκης και Σταγών) και ιερατεύοντος του αοιδίμου Αρχιμανδρίτου π. Ιακώβου Λάμπρου (+18 Σεπτεμβρίου 1988). Σ’ αυτό το παρεκκλήσιο με πρωτοβουλία του Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμανδρίτου π. Πορφυρίου Δελλή, Προϊσταμένου του Ιερού Ναού Αγίου Ανδρέου Δήμου Αγίας Παρασκευής από το 1988, τιμούνται και όλοι οι φέροντες το όνομα «Πορφύριος» συνώνυμοι Άγιοι της Ορθοδόξου Εκκλησίας, όπως ο εκ Ρώμης Άγιος Πορφύριος ο από μίμων (15 Σεπτεμβρίου) που μαρτύρησε επί Ιουλιανού του Παραβάτη (360-363), ο εξ Εφέσου Άγιος Πορφύριος ο από μίμων (4 Νοεμβρίου) που μαρτύρησε στην Καισάρεια της Καππαδοκίας επί Αυρηλιανού (270-275), ο εξ Ικονίου Άγιος Πορφύριος (21 Οκτωβρίου) που μαρτύρησε κατά τους χρόνους Λέοντος του Ισαύρου, ο Άγιος Πορφύριος (9 Νοεμβρίου) που μαρτύρησε επί Διοκλητιανού και Μαξιμιανού το 290, ο Άγιος Πορφύριος ο Στρατηλάτης (24 Νοεμβρίου) που μαρτύρησε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 305, ο εξ Αντιοχείας της Πισιδίας Άγιος Πορφύριος, ο και δήμιος του Αγίου ιερομάρτυρος Χαραλάμπους, ο οποίος μαρτύρησε στη Μαγνησία της Μ. Ασίας επί Σεβήρου (193-210), καθώς και ο νεοανακηρυχθείς Άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης (2 Δεκεμβρίου). 

Ο «τοῦ Κυρίου μύστης καί θείου ζήλου πλησθείς» Άγιος Πορφύριος Επίσκοπος Γάζης ο θαυματουργός, ο οποίος αναδείχθηκε «φωστήρ φαεινότατος καί ἐκλογῆς σκεῦος ἔνθεον» έρχεται στη σημερινή πνευματικά αλλοτριωμένη εποχή μας για να μας διδάξει, να μας αφυπνίσει και να μας καθοδηγήσει πνευματικά στον δρόμο της εν Χριστῴ ζωής και σωτηρίας. Ας επικαλεστούμε λοιπόν τις πρεσβείες του, ώστε να αξιωθούμε και εμείς να ακολουθήσουμε στην επίγεια πορεία μας τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό, Εκείνον που με τόσο ζήλο και αγάπη ακολούθησε και διηκόνησε ο φιλόστοργος και φιλάνθρωπος ιεράρχης των Γαζαίων, ο «τῶν πιστῶν σταθερός ποδηγέτης καί τῶν δογμάτων ἐποφθείς ὑπέρμαχος». 

Αριστείδης Γ. Θεοδωρόπουλος

Εκπαιδευτικός

Βιβλιογραφία

· Βουλγαράκη Ηλία Αντ., Ο Επίσκοπος Γάζης Άγιος Πορφύριος ο Ιεραπόστολος, Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήναι 1976.

· Μάρκου Διακόνου, Βίος και Ακολουθία του Αγίου Πορφυρίου Επισκόπου Γάζης, Εκδόσεις Επτάλοφος, Αθήναι 1991.

· Μάρκου Διακόνου, Βίος Αγίου Πορφυρίου Επισκόπου Γάζης, Εκδόσεις Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2003.

Εικόνες

[1] Ο Άγιος Πορφύριος Επίσκοπος Γάζης ο θαυματουργός. Τοιχογραφία του 1558 στο Καθολικό της Ιεράς Μονής Αγίου Βησσαρίωνος Δουσίκου Τρικάλων.

[2] Φορητή εικόνα του Αγίου δια χειρός Σώζοντος Γιαννούδη στο ομώνυμο παρεκκλήσιο του Ιερού Ναού Αγίου Ανδρέου Δήμου Αγίας Παρασκευής Αττικής. (Photo: Ραφαήλ Μποφίλιος, www.rbphotography.gr)

[3] Φορητή εικόνα του Αγίου Πορφυρίου Αρχιεπισκόπου Γάζης. Ιστορήθηκε από τον Σιναΐτη αγιογράφο Γερβάσιο το 1987 και παραχωρήθηκε για την έκδοση βιβλίου σχετικά με τον Άγιο από τον αείμνηστο Γέροντα Πορφύριο Μπαϊρακτάρη τον Καυσοκαλυβίτη, τον και νεοανακηρυχθέντα πλέον Άγιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας, ο οποίος εόρταζε στις 26 Φεβρουαρίου επί τῃ μνήμῃ του Αγίου Πορφυρίου Γάζης.

[4] Η χειροτονία του Αγίου Πορφυρίου Επισκόπου Γάζης. Τοιχογραφία στο ομώνυμο παρεκκλήσιο του Ιερού Ναού Αγίου Ανδρέου Δήμου Αγίας Παρασκευής Αττικής. (Photo: Ραφαήλ Μποφίλιος, www.rbphotography.gr)

[5] Ο Άγιος Πορφύριος Επίσκοπος Γάζης κηρύττων στα Ιεροσόλυμα. Τοιχογραφία στο ομώνυμο παρεκκλήσιο του Ιερού Ναού Αγίου Ανδρέου Δήμου Αγίας Παρασκευής Αττικής. (Photo: Ραφαήλ Μποφίλιος, www.rbphotography.gr)

[6] Η κοίμηση του Αγίου Πορφυρίου Επισκόπου Γάζης. Τοιχογραφία στο ομώνυμο παρεκκλήσιο του Ιερού Ναού Αγίου Ανδρέου Δήμου Αγίας Παρασκευής Αττικής. (Photo: Ραφαήλ Μποφίλιος, www.rbphotography.gr)

[7] Φορητή εικόνα του Αγίου δια χειρός Δημητρίου Χατζηαποστόλου στο τέμπλο του Ιερού Ναού Αγίου Ανδρέου Δήμου Αγίας Παρασκευής Αττικής.

[8] Ο Άγιος Πορφύριος Επίσκοπος Γάζης αναδείχθηκε μιμητής και εφάμιλλος των Αποστόλων και φαεινότατος φωστήρ της Εκκλησίας. www.pemptousia.gr

[9] Ο πάνσοφος ιεράρχης των Γαζαίων Άγιος Πορφύριος διακρίθηκε για τη φιλευσπλαχνία και την αμνησικακία του. www.pentapostagma.gr

[10] Εξωτερική άποψη του Ιερού Ναού Αγίου Πορφυρίου της ομωνύμου Μονής στη Γάζα της Παλαιστίνης. www.pontos-news.gr

[11] Άποψη από το εσωτερικό του Ιερού Ναού Αγίου Πορφυρίου στη Γάζα της Παλαιστίνης. Διακρίνεται η εφέστια εικόνα του Αγίου. www.newsbomb.gr

[12] Η εφέστια εικόνα του Αγίου Πορφυρίου Επισκόπου Γάζης στον ομώνυμο Ιερό Ναό της Γάζας.

[13] Ο θεμελιωθείς στις 21 Σεπτεμβρίου 1980 Ιερός Ενοριακός Ναός Αγίου Ανδρέου Δήμου Αγίας Παρασκευής, όπου ο Άγιος Πορφύριος Επίσκοπος Γάζης και όλοι οι συνώνυμοι Άγιοι με το όνομα "Πορφύριος" τιμούνται με ομώνυμο παρεκκλήσιο εντός του Ιερού Ναού. (Photo: Ραφαήλ Μποφίλιος, www.rbphotography.gr)

[14] Οι Άγιοι Πορφύριος Επίσκοπος Γάζης, Πορφύριος ο μάρτυς και Πορφύριος ο από μίμων. Ψηφιδωτή τοιχογραφία στον Ιερό Ενοριακό Ναό Αγίου Ανδρέου Δήμου Αγίας Παρασκευής Αττικής.

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση υπό την απαραίτητη προϋπόθεση της αναφοράς του συγγραφέα και του ιστολογίου πρώτης δημοσίευσης kallimasia.blogspot.gr