Ο ΑΓΙΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ Ο ΠΡΩΤΟΚΛΗΤΟΣ Ο ιδρυτής της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως και πολιούχος άγιος των Πατρών

Μέσα στη σεπτή χορεία των δώδεκα μαθητών του Ιησού Χριστού εξέχουσα θέση κατέχει ο τιμώμενος υπό της Ανατολικής και Δυτικής Εκκλησίας στις 30 Νοεμβρίου Άγιος Απόστολος Ανδρέας ο Πρωτόκλητος, ο οποίος από άσημος και απλοϊκός ψαράς κατέστη «ἁλιεύς τῶν ἀνθρώπων» και αναδείχθηκε μέγας διδάσκαλος του Ευαγγελίου του Χριστού και φλογερός Απόστολος του Γένους μας. Ο Άγιος Ανδρέας υπήρξε κατ’ εξοχήν Απόστολος των Ελλήνων, αφού ήρθε στον ελλαδικό χώρο για να κηρύξει τον σωτηριώδη λόγο του Θεού και να ιδρύσει Εκκλησίες. Έτσι μετά από μία καρποφόρα ιεραποστολική περιοδεία, κατέληξε στην Πάτρα, την οποία επορφύρωσε με το τίμιο αίμα του και καθαγίασε με τον ένδοξο σταυρικό του θάνατο για να πρεσβεύει αδιάλειπτα στον Πανάγαθο Θεό για τη σωτηρία και προστασία του πατραϊκού λαού, αλλά και σύμπαντος του Ελληνικού Γένους.

 

Ο Πρωτόκλητος μαθητής του Κυρίου μας γεννήθηκε στην κωμόπολη Βηθσαϊδά της Γαλιλαίας, η οποία βρίσκεται στη δυτική όχθη της λίμνης Τιβεριάδος (Γεννησαρέτ). Τόσο ο πατέρας του, ο Ιωνάς, όσο και ο ίδιος ο Ανδρέας, αλλά και ο μεγαλύτερος αδελφός του, ο Σίμωνας Πέτρος, εξασκούσαν το επάγγελμα του ψαρά. Παρόλο όμως που δεν απόκτησαν τα δύο αδέλφια ιδιαίτερη μόρφωση, χαρακτηρίζονταν από την ευσέβειά τους, αφού υπήρξαν μαθητές του Αγίου Ιωάννου του Βαπτιστού, του οποίου το πύρινο κήρυγμα σαγήνευσε τις ψυχές τους. Μάλιστα ο Ανδρέας, ο οποίος είχε φύγει από τη Βηθσαϊδά και συγκατοικούσε μαζί με τον έγγαμο αδελφό του, τον Πέτρο, στην Καπερναούμ, είχε την ευκαιρία να ακολουθεί συχνότερα τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και Βαπτιστή και να παρακολουθεί τα κηρύγματά του. Έτσι όταν ο Πρόδρομος είδε τον Ιησού Χριστό «περιπατοῦντι» στην έρημο της Ιουδαίας, απευθυνόμενος στον Ανδρέα και τον Ιωάννη, τον υιό του Ζεβεδαίου, τον και μετέπειτα Ευαγγελιστή και ηγαπημένο μαθητή του Κυρίου, τους είπε: «Ἴδε ὁ ἀμνός τοῦ Θεοῦ, ὁ αἴρων τήν ἁμαρτία τοῦ κόσμου» (Ἰωάν. α΄, 36). Η φράση αυτή σαγήνευσε σε τέτοιο βαθμό τους δύο απλοϊκούς, αλλά ευσεβείς ψαράδες, ώστε θέλησαν να γνωρίσουν από κοντά τον Ιησού Χριστό. Μόλις αντιλήφθηκε ο Κύριος την επιθυμία τους για επικοινωνία, απευθύνθηκε σ’αυτούς και τους ρώτησε τι θέλουν. Εκείνοι τότε τον ρώτησαν: «Ραββί, που σημαίνει Διδάσκαλε πού μένεις;» Τότε ο Κύριος τους απάντησε «Ἔρχεσθε καί ἴδετε», δηλαδή ελάτε και θα δείτε. Κατόπιν οι δύο ψαράδες πήγαν και είδαν από κοντά τον χώρο, όπου έμενε ο Κύριος. Μόλις ο Ανδρέας γνώρισε από κοντά τον Ιησού Χριστό, ενθουσιάσθηκε τόσο πολύ, ώστε έτρεξε αμέσως να ενημερώσει τον αδελφό του, τον Σίμωνα Πέτρο. Όταν τον βρήκε, του είπε: «Εὑρήκαμεν τόν Μεσσία», δηλαδή τον Χριστό. Γι’ αυτό και ο Ανδρέας έλαβε το τιμητικό και ένδοξο προσωνύμιο «Πρωτόκλητος», αφού ήταν ο πρώτος που δέχθηκε την κλήση του Ιησού Χριστού. Στη συνέχεια οδήγησε τον αδελφό του στον Κύριο, ο Οποίος του είπε: «Εσύ είσαι ο Σίμων, ο γιος του Ιωνά, εσύ θα ονομασθείς Κηφάς, που σημαίνει Πέτρος». Αλλά ο Ανδρέας δεν περιορίσθηκε στο να φέρει κοντά στον Χριστό μόνο τον αδελφό του, τον Πέτρο, αλλά παρακίνησε και τον φίλο του, τον Φίλιππο, τον συμπατριώτη του από τη Βηθσαϊδά, ώστε και αυτός να γευθεί την πνευματική χαρά της γνωριμίας και συναναστροφής μαζί Του. 

 

Όμως η επίσημη και οριστική κλήση στο αποστολικό αξίωμα τόσο των δύο αδελφών, Ανδρέου και Πέτρου, όσο και των υιών του Ζεβεδαίου, Ιακώβου και Ιωάννου, θα γίνει αργότερα, όταν ο Ιησούς Χριστός «περιπατῶν παρά τήν θάλασσα τῆς Γαλιλαίας εἶδε δύο ἀδελφούς, Σίμωνα τόν λεγόμενον Πέτρον καί Ἀνδρέαν τόν ἀδελφό αὐτοῦ… καί λέγει αὐτοῖς˙ δεῦτε ὀπίσω μου, καί ποιήσω ὑμᾶς ἁλιεῖς ἀνθρώπων, οἱ δέ εὐθέως ἀφέντες τά δίκτυα ἠκολούθησαν αὐτῷ (Ματθ. δ΄, 18-20). Ακούγοντας λοιπόν αυτά τα λόγια, άφησαν αμέσως τα δίχτυά τους και ακολούθησαν τον Ιησού Χριστό. Έκτοτε ο Ανδρέας κατετάγη στον κύκλο των δώδεκα μαθητών του Κυρίου, η δε παρουσία του ήταν εξέχουσα, αλλά και η σχέση του με τον Χριστό ήταν ξεχωριστή. Άλλωστε οι Ευαγγελιστές Ματθαίος, Μάρκος και Λουκάς τον αναφέρουν δεύτερο στη χορεία των Αποστόλων μετά τον αδελφό του, τον Σίμωνα Πέτρο. Αλλά το όνομα του Πρωτοκλήτου Αποστόλου Ανδρέου αναφέρεται και στο θαύμα του χορτασμού των πεντακισχιλίων ανδρών (Ιω. στ΄, 5-8), αλλά και στο περιστατικό της επιθυμίας των Ελλήνων «τῶν ἀναβαινόντων ἵνα προσκυνήσωσιν ἐν τῇ ἑορτῇ» για να δουν τον Ιησού (Ιω, ιβ΄, 20-23), καθώς και στη συνομιλία του Κυρίου με τον Ανδρέα, τον Πέτρο, τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη περί των εσχάτων, όταν είχε προαναγγείλει ο Κύριος την καταστροφή του ναού του Σολομώντα (Μαρκ. ιγ΄, 3-4). Ο Απόστολος Ανδρέας ήταν παρών μαζί και με τους άλλους Αποστόλους στην Ανάληψη του Κυρίου (Πραξ. α΄, 9-14), ενώ κατά την ευφρόσυνο ημέρα της Πεντηκοστής δέχθηκε την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος (Πραξ. β΄, 1-13). Σύμφωνα μάλιστα με τις Πράξεις των Αποστόλων ο Πρωτόκλητος Ανδρέας βρισκόταν στο υπερώο κατά την ημέρα της Πεντηκοστής και ήταν μεταξύ αυτών που κατέβηκε το Άγιο Πνεύμα «ἐν εἴδει πυρίνων γλωσσῶν καί ἤρξαντο λαλεῖν ἑτέραις γλώσσαις, καθώς τό Πνεῦμα ἐδίδου αὐτοῖς ἀποφθέγγεσθαι». 

 

Μετά την επιφοίτηση του Παναγίου Πνεύματος άρχισε ο Απόστολος Ανδρέας την ιεραποστολική του περιοδεία σύμφωνα με την παραγγελία του Ιησού Χριστού: «πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνη…». Σύμφωνα με τη γραπτή παράδοση και τις διασωθείσες συναξαριακές πηγές ο Άγιος Ανδρέας κήρυξε το Ευαγγέλιο του Χριστού στις χώρες παρά τη Μαύρη Θάλασσα (Εύξεινος Πόντος), τη Σκυθία, τη Γοτθία, την Κριμαία και την Ιβηρία (σημερινή Γεωργία), καθώς και στην Καππαδοκία, τη Γαλατία και σε όλη σχεδόν τη δυτική Μικρά Ασία (Φρυγία, Μυσία, Βιθυνία). Σύμφωνα μάλιστα με το Συναξάριο της Κωνσταντινουπόλεως ο Απόστολος Ανδρέας κήρυξε στη Σεβαστούπολη, την Αμισό (Σαμψούντα), την Τραπεζούντα, την Ηράκλεια, την Αμάστριδα, τη Σινώπη και το Βυζάντιο. Μάλιστα στην πόλη του Βύζαντα χειροτόνησε τον Στάχυ, ο οποίος ήταν ένας από τους εβδομήκοντα Αποστόλους, πρώτο επίσκοπο της πόλεως. Μ’ αυτόν τον τρόπο έγινε ο ιδρυτής της τοπικής Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως, η οποία από τον 4ο αιώνα εξελίχθηκε στο πρώτο Πατριαρχείο της Ανατολής, ο δε επίσκοπός της κατέστη από τον 7ο αιώνα Οικουμενικός Πατριάρχης. Γι’ αυτό και μέχρι σήμερα ο Απόστολος Ανδρέας ο Πρωτόκλητος είναι ο ιδρυτής και προστάτης της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως. Μάλιστα η ετήσια εορτή της μνήμης του, στις 30 Νοεμβρίου, αποτελεί τη Θρονική Εορτή του Οικουμενικού Πατριαρχείου, η οποία και εορτάζεται με κάθε εκκλησιαστική λαμπρότητα στον πάνσεπτο Πατριαρχικό Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι της Κωνσταντινουπόλεως. Κατά τη διάρκεια επίσης του καρποφόρου ιεραποστολικού του έργου εκχριστιάνισε τους αρχαίους λαούς Αλανούς, Αβασγούς, Ζηκχούς, Βοσπορινούς και Χερσονίτες, ενώ μέσω της Θράκης, της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας κατέληξε στην αχαϊκή γη και συγκεκριμένα στην πόλη των Πατρών, όπου και τελείωσε το αποστολικό του έργο. 

Αξιομνημόνευτη υπήρξε η ιεραποστολική του δράση στη Σινώπη, πόλη της αρχαίας Παφλαγονίας στις ακτές του Ευξείνου Πόντου, όπου βρήκε πλήθος Ελλήνων και Ιουδαίων, οι οποίοι μεταξύ τους ήταν διαιρεμένοι εξαιτίας των διαφορετικών θρησκειών. Ενδεικτικό είναι μάλιστα το γεγονός ότι είχαν σε τέτοιο βαθμό «ἀνήμερον τό ἦθος καί τόν τρόπον βάρβαρον», ώστε τους αποκαλούσαν ανθρωποφάγους. Μάλιστα κατά τη διάρκεια της ευεργετικής παρουσίας του Αποστόλου Ανδρέου στη Σινώπη, ο οποίος κατόρθωσε και θεμελίωσε στην πόλη τον χριστιανισμό, οι αποκαλούμενοι «ανθρωποφάγοι» συνέλαβαν τον Απόστολο Ματθία που συνόδευε τον Ανδρέα στις ιεραποστολικές του περιοδείες και αφού τον φυλάκισαν, σκόπευαν να τον θανατώσουν. Αλλά ο Απόστολος Ανδρέας τον απελευθέρωσε θαυματουργικά και αναχώρησε μαζί με τον Ματθία και με άλλους μαθητές για την Αμισό (τη σημερινή Σαμψούντα), πόλη στη νότια ακτή του Ευξείνου Πόντου με ονομαστό λιμάνι, όπου φιλοξενήθηκε στο σπίτι ενός Ιουδαίου, ονόματι Δομετιανός. Στην Αμισό παρέμεινε για αρκετό χρονικό διάστημα και χάρη στο φλογερό του αποστολικό κήρυγμα και τα θαύματα που επιτέλεσε, ίδρυσε χριστιανική Εκκλησία και χειροτόνησε πρεσβυτέρους και διακόνους. Αλλά ο Πρωτόκλητος Ανδρέας ύστερα από μία πλούσια ιεραποστολική περιοδεία στην Τραπεζούντα, την Ιβηρία (σημερινή Γεωργία), την Έφεσο, τη Λαοδικεία της Φρυγίας, την Οδυσσούπολη της Μυσίας, όπου χειροτόνησε επίσκοπο τον Άππιο, τη Νίκαια της Βιθυνίας, όπου χειροτόνησε επίσκοπο τον Δρακόντιο, τη Νικομήδεια, την Καλχηδόνα και την Αμάστριδα, όπου χειροτόνησε επίσκοπο τον Πάλμα, επισκέφθηκε για δεύτερη φορά τη Σινώπη. Μόλις όμως οι κάτοικοι πληροφορήθηκαν την άφιξη του Αποστόλου Ανδρέου, ο οποίος είχε απελευθερώσει τον Ματθία, όρμησαν με βαναυσότητα εναντίον του και αφού τον συνέλαβαν, άρχισαν να σκέπτονται με πιο βασανιστικό τρόπο θα τον θανατώσουν. Τελικά αποφάσισαν να τον δέσουν από τον τράχηλο με σχοινί και να τον σύρουν στις πλατείες και τους δρόμους της πόλεως, όταν δε αποβιώσει, να τεμαχίσουν το σώμα του για να το φάνε. Ο Ανδρέας υποβλήθηκε στο φρικτό και απάνθρωπο αυτό μαρτύριο, αλλά παρόλο που ήταν εξαντλημένος, δεν πέθανε. Έτσι οι βασανιστές του τον οδήγησαν στη φυλακή με δεμένα τα χέρια του πίσω, ενώ την επόμενη ημέρα τον υπέβαλαν εκ νέου στο ίδιο φρικτό βασανιστήριο. Το βράδυ εξαντλημένο τον οδήγησαν και πάλι στη φυλακή και το πρωί επανέλαβαν το ίδιο βασανιστήριο, ελπίζοντας ότι την άλλη ημέρα δεν θα είναι πλέον ζωντανός, διότι όπως χαρακτηριστικά έλεγαν: «ἠτόνησε καί αἱ σάρκες αὐτοῦ ἐδαπανήθησαν». Αλλά τη νύχτα εμφανίσθηκε ο Κύριος στη φυλακή και αφού άπλωσε το χέρι Του, είπε στον Ανδρέα: «Δός μοι τήν χεῖρά σου καί ἀνάστα ὑγιής». Και αμέσως ο Πρωτόκλητος μαθητής του Κυρίου σηκώθηκε υγιής και ευχαρίστησε τον Κύριο που επιτάχυνε τη βοήθειά Του σ’ αυτόν. Ταυτόχρονα όμως ξέσπασε κατακλυσμός αλμυρών υδάτων, ο οποίος απείλησε ολόκληρη την πόλη, ενώ πολλοί ήταν αυτοί που έχασαν τη ζωή τους από πνιγμό. Μπροστά σ’ αυτή τη συμφορά οι κάτοικοι της Σινώπης αναγκάσθηκαν να καταφύγουν στον Απόστολο Ανδρέα και να ζητήσουν τη βοήθεια του Θεού, τον Οποίο πιστεύει και επικαλείται. Τότε ο Ανδρέας τους λυπήθηκε και αφού ζήτησε τη βοήθεια του Κυρίου, ο κατακλυσμός σταμάτησε. Μ’ αυτόν τον τρόπο απελευθερώθηκε από τη φυλακή και αμέσως βρήκε την ευκαιρία να κηρύξει ελεύθερα και με ένθερμο ιεραποστολικό ζήλο το Ευαγγέλιο του Χριστού στους κατοίκους της Σινώπης. Μάλιστα χειροτόνησε διακόνους και πρεσβυτέρους και κατόπιν αναχώρησε για την Αμισό και την Τραπεζούντα, όπου ίδρυσε τοπική Εκκλησία. Στη συνέχεια επισκέφθηκε τη Φούστα, τη Σεβαστούπολη, την περιοχή της Ζηκχίας και έφτασε στον Βόσπορο, όπου «κατέσπειρε τά θεῖα λόγια καί πολλούς πρός καρποφορίαν ἐπιτηδείους κατέστησεν». Αφού επισκέφθηκε στη συνέχεια τη Χερσώνα, επέστρεψε στη Σινώπη, όπου χειροτόνησε τον πρώτο επίσκοπο της πόλεως, ονόματι Φιλόλογο. Κατόπιν αναχώρησε για το Βυζάντιο, όπου ίδρυσε την τοπική Εκκλησία, χειροτονώντας επίσκοπο τον Στάχυ. Το γεγονός αυτό, όπως προαναφέρθηκε, τον κατέστησε ιδρυτή της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως, ενώ στη συνέχεια μετέβη στην Ηράκλεια, πόλη της Ανατολικής Θράκης στα παράλια της Προποντίδος. Κατόπιν αναχώρησε για πόλεις και χωριά της Μακεδονίας, όπου κήρυττε, νουθετούσε, θεράπευε ασθενείς, χειροτονούσε ιερείς και καθοδηγούσε πνευματικά τους κατοίκους. 

 

Μετά από αυτή την ευδόκιμη ιεραποστολική του περιοδεία και αφού πέρασε από τη Θεσσαλία και τη Στερεά Ελλάδα, έφτασε στην Πελοπόννησο και αφίχθη στην Πάτρα, η οποία την εποχή εκείνη ήταν ειδωλολατρική πόλη. Μάλιστα φιλοξενήθηκε στο σπίτι του Σωσσίου, ο οποίος κατοικούσε μόνιμα στην Πάτρα, αλλά έπασχε από μία ανίατη και θανατηφόρα ασθένεια. Ο Ανδρέας όμως επικαλούμενος το όνομα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού θεράπευσε τον Σωσσία διά επιθέσεως των χειρών του. Το επιτελεσθέν θαύμα διαδόθηκε ταχύτατα σε ολόκληρη την πόλη και το πληροφορήθηκε και ο ειδωλολάτρης ανθύπατος Λέσβιος, ο οποίος χαρακτήρισε τον Απόστολο του Χριστού «μάγο και απατεώνα». Μάλιστα αποφάσισε να τον συλλάβει και να τον θανατώσει. Όμως τη νύχτα και ενώ σχεδίαζε τη σύλληψη και εξόντωσή του, αρρώστησε βαριά και από την ασθένειά του παρέμεινε για πολλές ώρες άφωνος. Όταν συνήλθε λίγο, παρακάλεσε κλαίγοντας τους στρατιώτες του να αναζητήσουν τον Ανδρέα και να τον παρακαλέσουν να τον επισκεφθεί. Μόλις ήρθε ο Απόστολος του Χριστού, άρχισε ο ανθύπατος κλαίγοντας να τον παρακαλεί να δείξει το έλεός του σ’ έναν άνθρωπο που είναι πλανεμένος και αμαρτωλός. Τότε ο Πρωτόκλητος μαθητής του Κυρίου συγκινημένος βαθύτατα επέθεσε το δεξί του χέρι στο σώμα του Λεσβίου και υψώνοντας τα μάτια του στον ουρανό, παρακάλεσε τον Ιησού Χριστό να θεραπεύσει τον ασθενή σωματικά και ψυχικά και να τον καταστήσει σκεύος της εκλογής Του και άξιο μαθητή Του. Αμέσως με τη βοήθεια του θεηγόρου Αποστόλου σηκώθηκε ο Λέσβιος εντελώς υγιής. Το νέο αυτό θαύμα διαδόθηκε αστραπιαία στην Πάτρα και πολλοί ήταν εκείνοι που έφερναν τους ασθενείς τους στον πνευματέμφορο Απόστολο, ο οποίος «ἐπιθείς τάς χεῖρας ἐφ’ ἑκάστῳ αὐτῶν παρευθύ πάντας ἰάσατο». Η πλούσια αυτή θαυματουργική δράση του Πρωτοκλήτου Αποστόλου σε συνδυασμό με το φλογερό του κήρυγμα και την αξιοθαύμαστη εντύπωση που δημιουργούσε με την αγιότητά του, προσέλκυε ολοένα και περισσότερους ειδωλολάτρες στη χριστιανική πίστη και έτσι στην Πάτρα είχε δημιουργηθεί μία πολυάριθμη χριστιανική κοινότητα. Μεταξύ αυτών που ασπάσθηκαν τον χριστιανισμό ήταν και ο πρώην ειδωλολάτρης ανθύπατος Λέσβιος, πολλοί δε από τους μεταστραφέντες στη χριστιανική πίστη πρώην ειδωλολάτρες εισέβαλαν στους ειδωλολατρικούς ναούς και τους παρέδωσαν στη φωτιά, ενώ συνέτριψαν και τα ευρισκόμενα σ’ αυτούς ειδωλολατρικά αγάλματα. Μόλις όμως πληροφορήθηκε ο Ρωμαίος αυτοκράτορας τη μεταστροφή πολλών ειδωλολατρών στον χριστιανισμό, μεταξύ δε αυτών και του ανθυπάτου Λεσβίου, έπαυσε, κατόπιν και εισηγήσεων από ιδιοτελείς συμβούλους, τον Λέσβιο από το αξίωμά του και τον αντικατέστησε με τον Αιγεάτη. Μάλιστα ο πρώην ανθύπατος άρχισε να ακολουθεί τον Απόστολο Ανδρέα στην πλούσια ιεραποστολική του δραστηριότητα στην περιοχή της Αχαΐας και κατέστη πιστός ακόλουθος και ένθερμος συνοδοιπόρος του. 

 

  

Στο μεταξύ η σύζυγος του νέου ανθυπάτου Αιγεάτου, ονόματι Μαξιμίλλα, αντιμετώπιζε με συμπάθεια τη χριστιανική θρησκεία και πληροφορούμενη την ιεραποστολική δράση του θεηγόρου Αποστόλου στην Πάτρα, θέλησε να τον γνωρίσει από κοντά. Γι’ αυτό και έστειλε στο σπίτι του Σωσσίου, στο οποίο διέμενε ο Ανδρέας, μία έμπιστη συγγενή της, την Ιφιδάμα. Αλλά η Μαξιμίλλα αρρώστησε βαριά και απελπισμένη από τις ανεπιτυχείς προσπάθειες των ιατρών, ζήτησε να την επισκεφθεί ο Απόστολος Ανδρέας. Μόλις μπήκε ο Πρωτόκλητος μαθητής του Κυρίου στο σπίτι του ανθυπάτου, βρήκε τον Αιγεάτη να κρατά απεγνωσμένος στα χέρια του ένα μαχαίρι, με το οποίο είχε αποφασίσει να θανατώσει τόσο τον εαυτό του όσο και την ετοιμοθάνατη σύζυγό του. Αλλά ο Απόστολος του Χριστού του είπε με ηρεμία και πραότητα να αφήσει το μαχαίρι και να επικαλεσθεί τη βοήθεια του Θεού, ο Οποίος θα τον σώσει, εάν πιστέψει σ’ Αυτόν. Κατόπιν, αφού επέθεσε το χέρι του πάνω στη Μαξιμίλλα, τη θεράπευσε. Περιχαρής τότε ο ανθύπατος θέλησε να ανταμείψει τον Ανδρέα πλουσιοπάροχα, δίνοντάς του χίλια χρυσά νομίσματα, αφού δεν κατενόησε το μεγαλείο του αληθινού Θεού και θεώρησε τον Απόστολο ως επαγγελματία ιατρό. Ο Ανδρέας όμως αρνήθηκε μία τέτοια ανταμοιβή, αφού του είπε να κρατήσει τα νομίσματα για τον εαυτό του, διότι ο δικός του μισθός θα έρθει πολύ σύντομα, υπονοώντας τη μεταστροφή της Μαξιμίλλας στη χριστιανική πίστη. 

 

Μετά τη διάσωση της συζύγου του Αιγεάτου ο ειδωλολάτρης ανθύπατος αναχώρησε για τη Ρώμη. Κατά τη διάρκεια της απουσίας του ήρθε στην Πάτρα ο αδελφός του, ο Στρατοκλής, τον οποίο συνόδευε ο έμπιστος υπηρέτης Αλκμάν. Οι δύο αυτοί άνδρες γνώρισαν τον Πρωτόκλητο Απόστολο, αλλά ξαφνικά ο Αλκμάν προσβλήθηκε από νευρική ασθένεια. Τότε ο Στρατοκλής καθ’ υπόδειξη της Μαξιμίλλας αναζήτησε τον Ανδρέα, ο οποίος πήγε στο πραιτώριο, όπου διέμενε ο Στρατοκλής. Όταν κατόρθωσε παρά την άρνηση των υπηρετών να μπει μέσα, επειδή φαινόταν άσημος και φτωχός άνθρωπος, βρήκε μάγους και ιατρούς να στέκονται απελπισμένοι πάνω από τον ασθενή χωρίς να μπορούν να προσφέρουν βοήθεια. Τότε ο Ανδρέας προσευχήθηκε ένθερμα στον Θεό να θεραπεύσει τον υπηρέτη Αλκμάν και αφού άπλωσε το χέρι του προς τον ασθενή, τον σήκωσε και έτσι αποκαταστάθηκε η υγεία του. Το νέο αυτό θαύμα εξαφάνισε κάθε δυσπιστία για τη νέα θρησκεία και αυτό είχε ως αποτέλεσμα αρχικά η Μαξιμίλλα και η συγγενής της, η Ιφιδάμα, και κατόπιν ο Στρατοκλής και ο υπηρέτης του, ο Αλκμάν, αλλά και άλλοι από τη συνοδεία τους να λάβουν το χριστιανικό βάπτισμα και να αρχίσουν να ζουν μέσα στην πνευματική χαρά της χριστιανικής αγάπης και ενότητος.

 

 

Όταν επέστρεψε στην Πάτρα ο Αιγεάτης και πληροφορήθηκε τη μεταστροφή της Μαξιμίλλας και των υπολοίπων στη χριστιανική πίστη, απαίτησε από τη σύζυγό του να επιστρέψει στην ειδωλολατρική θρησκεία. Αλλά η Μαξιμίλλα πρότεινε στον σύζυγό της να ασπασθεί και εκείνος τον χριστιανισμό. Η στάση αυτή εξόργισε τον Αιγεάτη σε τέτοιο βαθμό, ώστε διέταξε να συλλάβουν και να φυλακίσουν τον Απόστολο Ανδρέα, αφού σύμφωνα με την άποψή του ήταν ο υπαίτιος της μεταστροφής της συζύγου του. Μάλιστα τον απείλησε ότι θα υποβληθεί σε φρικτά βασανιστήρια, εάν δεν έπειθε τη Μαξιμίλλα να ασπασθεί και πάλι την ειδωλολατρία. Αλλά και απευθυνόμενος στη σύζυγό του, την παρακάλεσε να μείνει κοντά του, όπως ήταν πρώτα, υποσχόμενος ότι θα είναι η κυρίαρχος όλης της περιουσίας του. Σε αντίθετη περίπτωση, εάν δηλαδή δεν ακολουθήσει τις προτροπές του, θα οδηγήσει τον Ανδρέα σε σταυρικό θάνατο. Η απειλή αυτή προκάλεσε τον τρόμο της Μαξιμίλλας, η οποία έσπευσε με την Ιφιδάμα στη φυλακή προκειμένου να ενημερώσει τον Απόστολο για τις απειλητικές διαθέσεις του Αιγεάτου. Αλλά ο Ανδρέας την καθησύχασε, λέγοντάς της ότι οι θλίψεις και οι δοκιμασίες της παρούσης ζωής είναι σύντομες και υπομένοντας αυτές, ζει κανείς μετά μέσα στην αιώνια χαρά. Επιπλέον αποτελεί μεγάλη τιμή να υποστεί τον σταυρικό θάνατο, διότι μ’ αυτόν τον τρόπο μιμείται τον Κύριο και έτσι θα βρεθεί πολύ γρήγορα πλησίον Του. Ακούγοντας η Μαξιμίλλα αυτά τα λόγια, παρηγορήθηκε και ενισχύθηκε ψυχικά. Γι’ αυτό και όταν συνάντησε τον σύζυγό της, του δήλωσε με αξιοθαύμαστη γενναιότητα ότι θεωρεί προτιμότερο τον θάνατο από την πρόσκαιρη ζωή, όταν μάλιστα διάγει τον βίο της μ’ έναν ειδωλολάτρη. Η θαρραλέα αυτή ομολογία εξαγρίωσε τόσο πολύ τον Αιγεάτη, ώστε την απείλησε ότι εάν δεν τη μεταπείσει ο γέροντας Ανδρέας, τότε θα παραδοθούν και οι δύο στον θάνατο. Σ’ αυτή την κρίσιμη στιγμή ο Απόστολος του Χριστού την ενθάρρυνε για να παραμείνει σταθερή και ακλόνητη στην πίστη της, ενώ για τον εαυτό του της δήλωσε ότι κανένα βασανιστήριο δεν πρόκειται να τον φοβίσει και να τον κάνει να υποχωρήσει, διότι πάνω από όλα βρίσκεται ο «διά Χριστόν ἔρως». Άλλωστε μόνο έτσι θα μπορέσουμε να συμμετέχουμε στη Βασιλεία Του, αφού «πρός Αὐτόν γάρ, τόν Κύριον ἡμῶν ὁρῶμεν καί Αὐτόν ποθοῦμεν, τόν ἡμᾶς ὑπεραγαπήσαντα καί πρός Αὐτόν ἐπειγόμεθα». Ακούγοντας αυτά τα λόγια ο Στρατοκλής συγκινήθηκε τόσο πολύ, ώστε άρχισε δακρυσμένος να αναστενάζει ασταμάτητα. Τότε ο Ανδρέας του είπε ότι χαίρεται που του αποκάλυψε τον λόγο του Κυρίου και γι’ αυτό δεν πρέπει να αναστενάζει και να στεναχωριέται. Αλλά ο Στρατοκλής του απάντησε ότι η στεναχώρια του οφείλεται στο ότι απειλείται ο Ανδρέας με θάνατο και αυτό σημαίνει ότι δεν πρόκειται να ακούσει ξανά τον λόγο του για τον Χριστό. Ο γέροντας όμως Απόστολος του τόνισε ότι η διδασκαλία του δεν θα πέσει στο κενό, διότι ο θάνατός του θα είναι για χάρη του ονόματος του Κυρίου και του Ευαγγελίου Του. 

Βλέποντας όμως ο Αιγεάτης ότι η Μαξιμίλλα δεν μεταπείθεται, αποφάσισε να στρέψει όλη την οργή του εναντίον του Αποστόλου Ανδρέου, φοβούμενος ότι οποιαδήποτε ενέργεια εναντίον της συζύγου του, θα προκαλούσε και την αντίδραση των επιφανών γονέων της. Έδωσε λοιπόν τη διαταγή να οδηγηθεί ο Απόστολος του Χριστού ενώπιόν του, διατυπώνοντας εναντίον του την κατηγορία ότι διέδιδε θρησκεία, την οποία «οἱ Ρωμαῖοι βασιλεῖς ἐξαφανίσαι ἐκέλευσαν». Μάλιστα του είπε ότι ο Ιησούς Χριστός, τον Οποίο ο Ανδρέας κηρύττει, αποδοκιμάσθηκε από τους συμπατριώτες του, τους Ιουδαίους, οι οποίοι Τον οδήγησαν στον σταυρικό θάνατο. Ακολούθησε διάλογος μεταξύ του θεόπτου Αποστόλου και του ανθυπάτου Αιγεάτου, όπου ο Ανδρέας του τόνισε ότι ο Κύριος σταυρώθηκε με τη θέλησή Του για την αγάπη και τη σωτηρία των ανθρώπων και αυτό το επιβεβαιώνει και ο ίδιος ο Απόστολος, αφού ήταν αυτόπτης μάρτυς στα όσα διαδραματίστηκαν πριν την προδοσία Του από τον Ιούδα και τη σταύρωσή Του, την οποία θα μπορούσε και να αποφύγει. Ο Αιγεάτης επέμενε στην άποψή του ότι ο Κύριος σταυρώθηκε με ατιμωτικό θάνατο ως κακούργος, αλλά ο Ανδρέας του απάντησε ότι «μέγα ἐστί τό μυστήριον τοῦ σταυροῦ», για το οποίο του πρότεινε να του μιλήσει. Όμως ο λόγος του Αποστόλου για «τήν δόξα τοῦ σταυροῦ» δεν βρήκε απήχηση στη μωρία και τον ειδωλολατρικό φανατισμό του ανθυπάτου, ο οποίος τον πρόσταξε να θυσιάσει στους ειδωλολατρικούς θεούς, διότι διαφορετικά θα σταυρωθεί, όπως σταυρώθηκε και ο διδάσκαλός του. 

Κατόπιν οδηγήθηκε ο Ανδρέας κατ’ εντολήν του ανθυπάτου στη φυλακή, εξαντλώντας μ’ αυτόν τον τρόπο και την τελευταία ελπίδα για τη μεταστροφή του Πρωτοκλήτου και της Μαξιμίλλας. Κατά τη διάρκεια όμως του εγκλεισμού του στη φυλακή πολλοί χριστιανοί, αλλά και θαυμαστές του είχαν την πρόθεση να βιοπραγήσουν εναντίον του Αιγεάτου, προκειμένου να απελευθερωθεί ο Ανδρέας. Εκείνος όμως τους απέτρεψε, λέγοντάς τους ότι ο Κύριος παραδόθηκε επιδεικνύοντας μακροθυμία και γι’ αυτό δεν πρέπει να εμποδίσουν και το δικό του μαρτύριο. Παράλληλα τους απηύθυνε λόγους πνευματικής οικοδομής, διδάσκοντάς τους ότι πρέπει με ανδρεία να αντιμετωπίσουν τις απειλές των ειδωλολατρών και με υπομονή να υπομείνουν τις θλίψεις της παρούσης ζωής, διότι αυτές είναι πρόσκαιρες. Άλλωστε μόνο μ’ αυτόν τον τρόπο θα μπορέσουν να ζήσουν αιώνια μέσα στη Βασιλεία του Θεού. Μάλιστα κατά τη διάρκεια της νύχτας ο Πρωτόκλητος Απόστολος τέλεσε στη φυλακή το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας και αφού μετέδωσε στους παρόντες το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, χειροτόνησε τον Στρατοκλή επίσκοπο της πόλεως των Πατρών, ο οποίος κατόπιν χειροτόνησε ιερείς για την τοπική Εκκλησία. Μ’ αυτόν τον τρόπο ο Απόστολος Ανδρέας ο Πρωτόκλητος ίδρυσε την Εκκλησία των Πατρών, την οποία στη συνέχεια θεμελίωσε με τον σταυρικό του θάνατο. Έκτοτε η Εκκλησία αυτή φέρει τον τιμητικό και επίζηλο τίτλο της «Αποστολικής». 

Στο μεταξύ ο Αιγεάτης πληροφορήθηκε τα συμβάντα μέσα στη φυλακή και εξοργισμένος διέταξε να φέρουν τον Ανδρέα ενώπιόν του, καλώντάς τον να προσφέρει θυσία στους προγονικούς θεούς. Τον προειδοποίησε μάλιστα ότι στην περίπτωση που δεν συμμορφωθεί στις προσταγές του, θα υποστεί τον σταυρικό θάνατο. Ο Πρωτόκλητος μαθητής του Κυρίου του απάντησε όμως με παρρησία ότι είναι έτοιμος να υπομείνει με καρτερία και το φρικτότερο βασανιστήριο, αφού όσο σκληρότερα βασανισθεί για το όνομα του Ιησού Χριστού, τόσο περισσότερο θα Τον ευαρεστήσει. Στο άκουσμα αυτής της θαρραλέας ομολογίας ο ειδωλολάτρης Αιγεάτης εξαγριώθηκε και διέταξε να τον δείρουν ανελέητα. Κατόπιν για τελευταία φορά τον κάλεσε να θυσιάσει στα είδωλα για να αποφύγει τον σταυρικό θάνατο. Αλλά ο θεόπτης Απόστολος του απάντησε ότι είναι δούλος Χριστού και επιθυμεί διακαώς το τρόπαιο του σταυρού, ενώ τον προειδοποίησε ότι εάν δεν πιστέψει στον Χριστό, θα υποστεί το αιώνιο κολαστήριο και την αιώνια τιμωρία. Τότε ο Αιγεάτης διέταξε να τον κρεμάσουν στον σταυρό με δεμένα τα χέρια και τα πόδια του για να παραταθεί το μαρτύριό του περισσότερες ημέρες. Στο άκουσμα αυτής της απόφασης χάρηκε πολύ ο Ανδρέας, αλλά καθώς οδηγείτο στον τόπο του μαρτυρίου, αρκετοί χριστιανοί μαζί με τον Στρατοκλή επιχείρησαν να τον απελευθερώσουν. Τότε ο Απόστολος του Χριστού τους συμβούλεψε να έχουν πραότητα, επιείκεια και ταπεινοφροσύνη και να μην ανταποδίδουν το κακό. Μάλιστα όταν έφτασε ο Ανδρέας στον τόπο του μαρτυρίου, όπου ήταν εμπεπηγμένος «ὁ σταυρός πρός τό χεῖλος τῆς θαλασσίας ψάμμου», αφού εξύμνησε τον σταυρό ως σύμβολο σωτηρίας, αγάπης και αγιότητος και προέτρεψε τους παρόντες να μην προβάλλουν καμία αντίσταση, προσδέθηκε από τους δημίους σφιχτά στον χιαστό σταυρό με το κεφάλι προς τα κάτω. Αλλά και πάνω στον σταυρό ο Απόστολος Ανδρέας επί τρία ολόκληρα ημερόνυχτα συνέχισε να διδάσκει και να οικοδομεί πνευματικά τους παρευρισκόμενους χριστιανούς, μεταξύ δε των άλλων τους είπε: «Ἀποτάξασθε πάσας τάς κοσμικάς ἐπιθυμίας, ἀποτινάξασθε τήν ραθυμίαν καί τόν ζόφον ἀπό τῶν καρδιῶν ὑμῶν καί γίνεσθε καθαροί καί τέλειοι, ἄμεμπτοι καί ἀνεπίληπτοι τῷ καθαρῷ Θεῷ ἡμῶν».

 

Όταν έφτασε όμως η τέταρτη ημέρα, το συγκεντρωμένο πλήθος εξαγριώθηκε και όρμησε προς τον Αιγεάτη, λέγοντάς του ότι η απόφαση του για τη σταυρική καταδίκη του Αποστόλου Ανδρέου ήταν άδικη, αφού η παρουσία του στην Πάτρα υπήρξε ευεργετική και εποικοδομητική. Γι’ αυτό και πρέπει αμέσως να λυθεί από τον σταυρό, ώστε να επέλθει η ειρήνη στην πόλη. Τότε ο Αιγεάτης τρομοκρατημένος μετέβη στον τόπο του μαρτυρίου και υποσχέθηκε ότι θα απέλυε τον Ανδρέα. Η χαρμόσυνη αυτή είδηση έφτασε στη Μαξιμίλλα και τον Στρατοκλή, αλλά και στον ίδιο τον Απόστολο, ο οποίος διαμαρτυρήθηκε γι’ αυτές τις αντιδράσεις των χριστιανών που δείχνουν ότι είναι προσκολλημένοι ακόμη στα γήινα, ενώ ζήτησε από τους παρόντες να τον αφήσουν να πεθάνει πάνω στον σταυρό. Μάλιστα μόλις ήρθε ο ανθύπατος, του ζήτησε να μην τον απελευθερώσει, αφού χαρακτηριστικά είπε: «Ἤδη γάρ τόν Βασιλέα μου ὁρῶ καί προσκυνῶ˙ καί λοιπόν ἐνώπιον αὐτοῦ παρίσταμαι…». Παράλληλα βλέποντας το πλήθος να αποζητά επίμονα την απελευθέρωσή του, είπε: «Μή ἐπιτρέψης, Δέσποτα, ἐμέ τόν ἐπί ξύλου ἀναρτηθέντα πάλιν λυθῆναι». Κατόπιν απευθύνθηκε στον Κύριο, προαισθανόμενος το επίγειο τέλος του, και αφού είπε προσευχόμενος τις τελευταίες του σκέψεις, παρέδωσε το πνεύμα του. 

Μετά την εκδημία του ογδοντάχρονου Αποστόλου Ανδρέου, η οποία έλαβε χώρα την 30ην Νοεμβρίου του 66μ.Χ. επί των ημερών του Ρωμαίου αυτοκράτορος Νέρωνος, η Μαξιμίλλα μαζί με τον επίσκοπο Στρατοκλή έλυσαν το σώμα του μακαρίου Πρωτοκλήτου και το ενταφίασαν με πολλή ευλάβεια και με τις πρέπουσες εκκλησιαστικές τιμές στον τάφο πλησίον του αιγιαλού, ο οποίος επιδεικνύεται μέχρι σήμερα στον περιώνυμο παλαιό Ιερό Ναό του Αγίου στην Πάτρα. Μετά τον ενταφιασμό του ιερού λειψάνου η Μαξιμίλλα έμεινε κλεισμένη σε σπίτι πλησίον του τάφου του Αγίου και δεν ήθελε καμία επικοινωνία με τον σύζυγό της. Το γεγονός αυτό προκάλεσε τέτοια απόγνωση και ψυχική ανισορροπία στον Αιγεάτη, ώστε κάποια νύχτα ξέφυγε από την προσοχή όλων στο πραιτώριο, όπου διέμενε, και αφού έπεσε από μεγάλο ύψος «ἐν μέσῃ ἀγορᾷ τῆς πόλεως κυλιόμενος ἐξέπνευσε». Το σώμα του ενταφιάσθηκε από τον αδελφό του, τον Στρατοκλή, ο οποίος δεν θέλησε να λάβει τίποτα από την περιουσία του ειδωλολάτρη αδελφού του που φόνευσε τον Απόστολο του Κυρίου. 

 

Το ιερό λείψανο του Αποστόλου Ανδρέου αποτέλεσε για πάρα πολλά χρόνια το ιερό θησαύρισμα για την πόλη της Πάτρας, αλλά και για ολόκληρη την αχαϊκή γη. Στην Πάτρα παρέμεινε μέχρι το 357μ.Χ., όταν με διαταγή του αυτοκράτορα Κωνσταντίου Β΄ (337-361), υιού του Μεγάλου Κωνσταντίνου, μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη από τον δούκα Αρτέμιο, τον μετέπειτα ένδοξο μεγαλομάρτυρα του Χριστού, ο οποίος μαρτύρησε επί Ιουλιανού του Παραβάτη το 363μ.Χ. Το λείψανο τοποθετήθηκε στις 30 Μαρτίου του 357 εντός της Αγίας Τραπέζης του Ναού των Αγίων Αποστόλων. Σύμφωνα με έγκυρες πηγές δεν διεκομίσθηκε ολόκληρο στην Κωνσταντινούπολη, δεδομένου ότι παραδόσεις ομιλούν περί μετακομιδής λειψάνων του Πρωτοκλήτου στη Σκωτία, το Αμάλφι της Ιταλίας και τη Ρωσία. Μάλιστα στη Σκωτία ο Απόστολος Ανδρέας τιμάται ως προστάτης άγιος, αφού σύμφωνα με την τοπική παράδοση άγγελος Κυρίου εμφανίσθηκε στον μοναχό (ή επίσκοπο) Ρέγουλο και επιβιβασθείς σε πλοίο με τα ιερά λείψανα του Αγίου προς άγνωστη κατεύθυνση, ναυάγησε στην πόλη Mucros της Σκωτίας, η οποία από το 518 μετονομάσθηκε σε Άγιος Ανδρέας. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο χιαστός Σταυρός του Πρωτοκλήτου που έφερε η σημαία των Σκώτων διατηρήθηκε και στην επίσημη σημαία του Ηνωμένου Βασιλείου. 

Η τιμία κάρα του Πρωτοκλήτου είχε αποσταλεί όμως στην Πάτρα από τον πατέρα του Κωνσταντίνου του Πορφυρογέννητου, τον Βασίλειο Α΄ τον Μακεδόνα (867 -886), και φυλασσόταν στην αχαϊκή πρωτεύουσα μέχρι λίγο μετά την Άλωση της Βασιλεύουσας (1453). Όμως το 1462 εξαιτίας του τουρκικού κινδύνου ο ηγεμόνας του Μυστρά Θωμάς Παλαιολόγος μετέφερε την τιμία κάρα του Πρωτοκλήτου στη Ρώμη και την παρέδωσε στον Πάπα Πίο Β΄. Η σεπτή κάρα τοποθετήθηκε στις 14 Απριλίου 1462 στην Αγία Τράπεζα του Ναού του Αποστόλου Πέτρου και παρέμεινε εκεί επί πέντε ολόκληρους αιώνες. Το 1963, δηλαδή μετά από 501 χρόνια, ξεκίνησε μία σειρά διαπραγματεύσεων από τις εκκλησιαστικές και δημοτικές αρχές της πόλεως των Πατρών αρχικά προς τον Πάπα Ιωάννη ΚΓ΄ και κατόπιν προς τον Πάπα Παύλο ΣΤ΄με αίτημα παλλαϊκό και ιερώτατο να επανακομισθεί η χαριτόβρυτος τιμία κάρα του Αποστόλου Ανδρέου στην Πάτρα, την πόλη του ενδόξου μαρτυρίου του. Κατόπιν ενεργειών του αοιδίμου Μητροπολίτου Πατρών κυρού Κωνσταντίνου (… 31 Δεκεμβρίου 1975) αναγγέλθηκε στις 22 Ιουνίου 1964 ότι η τιμία κάρα του Αγίου Ανδρέου θα παραδοθεί στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία. Έτσι στις 26 Σεπτεμβρίου 1964 αντιπροσωπεία του Βατικανού υπό τον Καρδινάλιο Μπέα παρέδωσε στον Μητροπολίτη Κωνσταντίνο την τιμία κάρα του πολιούχου και προστάτου αγίου των Πατρών. Η υποδοχή του πολύτιμου αυτού πνευματικού θησαυρού έλαβε χώρα στην Πλατεία Τριών Συμμάχων, παρουσία πλειάδος αρχιερέων και κληρικών, των αρχών της πόλεως, αλλά και πολυπληθών χριστιανών. Το ευφρόσυνο γεγονός της επανακομιδής της τιμίας κάρας εορτάζεται πανηγυρικά και με κάθε εκκλησιαστική λαμπρότητα στην Πάτρα την πλησιέστερη Κυριακή στην 26η Σεπτεμβρίου. Η τιμία κάρα και η παλαιά εφέστιος εικόνα του Αγίου Ανδρέου (1829) λιτανεύονται στην πόλη του Πρωτοκλήτου δύο φορές κατ’ έτος, στις 30 Νοεμβρίου, που είναι η ημέρα εορτασμού της μνήμης του, και την πλησιέστερη Κυριακή στην 26η Σεπτεμβρίου, που είναι η επέτειος της επανακομιδής της τιμίας κάρας από τη Ρώμη στην Πάτρα. Επίσης στις 19 Ιανουαρίου 1980 η Ρωμαιοκαθολική Αρχιεπισκοπή της Μασσαλίας πρόσφερε στον αοίδιμο Μητροπολίτη Πατρών κυρό Νικόδημο (+16 Νοεμβρίου 2008) τεμάχια από τον χιαστό Σταυρό του Πρωτοκλήτου, τα οποία φυλάσσονταν στη Μονή του Αγίου Βίκτωρος, έκτοτε δε βρίσκονται τεθησαυρισμένα στον μεγαλοπρεπή νέο Ιερό Ναό του πολιούχου των Πατρών. 

Στον τόπο του ενδόξου μαρτυρίου του Πρωτοκλήτου Αποστόλου ανεγέρθηκε προς τιμήν του μεταξύ των ετών 1836-1845 ευρύχωρος τρίκλιτος Ναός, ρυθμού βασιλικής, ο οποίος διετέλεσε και Μητροπολιτικός Ναός των Πατρών κατά το διάστημα 1845-1856, αποτελεί δε αξιομνημόνευτο έργο του εκ Θεσσαλονίκης αρχιτέκτονα Λυσσάνδρου Καυταντζόγλου. Στον παλαιό αυτό Ναό του Αγίου Ανδρέου, ο οποίος κοσμείται με θαυμάσιο αγιογραφικό διάκοσμο και περίτεχνες φορητές εικόνες, βρίσκεται και ο τάφος του, αναμορφωμένος το 1872. Παρά την καλλιτεχνική αξία του παλαιού μετεπαναστατικού αυτού Ναού, ο ευσεβής λαός των Πατρών επιθυμούσε διακαώς την ανέγερση παραπλεύρως του παλαιού, ενός μεγαλύτερου και μεγαλοπρεπέστερου Ναού προς τιμήν του πολιούχου και προστάτου αγίου της πόλεως, ο οποίος θα ήταν αντάξιος του ονόματος του Πρωτοκλήτου και της προσφοράς του στην αχαϊκή γη, θα αποτελούσε δε το σέμνωμα και το ωράισμα της Αποστολικής Εκκλησίας των Πατρών. Γι’ αυτό και από το έτος 1900 εγκρίθηκε η ανέγερση νέου Ναού, ο οποίος θεμελιώθηκε την 1η Ιουνίου 1908 από τον βασιλιά Γεώργιο Α΄ μέσα σε πανηγυρική ατμόσφαιρα. Το αρχικό σχέδιο του Ναού ήταν του Γάλλου αρχιτέκτονα Emile Robert, αλλά αργότερα διαρρυθμίστηκε από τον καθηγητή Αναστάσιο Ορλάνδο και τον ναοδόμο Γεώργιο Νομικό. Ο μεγαλοπρεπής και παμμεγέθης νέος Ιερός Ναός του πολιούχου των Πατρών, ο οποίος εγκαινιάσθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 1974 υπό του αειμνήστου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κυρού Σεραφείμ, αποτελεί μνημείο νεότερης εκκλησιαστικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, εντυπωσιάζει δε τον φιλόθεο και φιλόκαλο επισκέπτη με τον όγκο και την επιβλητική αρχιτεκτονική του μορφή. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι συγκαταλέγεται στους μεγαλύτερους ναούς των Βαλκανίων, αφού το μήκος του ναού με τα προπύλαια ανέρχεται σε 59,80 μ., το πλάτος του είναι 51,80 μ. και το ύψος του κεντρικού τρούλου του ναού ανέρχεται σε 46μ., ο οποίος μάλιστα περιστοιχίζεται από δώδεκα άλλους χαμηλότερους τρούλους –κωδωνοστάσια που συμβολίζουν τον Ιησού Χριστό με τους 12 μαθητές Του. Ο νέος Ιερός Ναός του Αγίου Ανδρέου Πατρών, του οποίου η χωρητικότητα ξεπερνά τα 8.000 άτομα, αποτελεί ένα «καλλίτεχνον και καλλιμάρμαρον» μνημείο στον μαρτυρικό τόπο της Σταυρώσεως του Αγίου. Μάλιστα ο μεγαλοπρεπής αυτός Ναός είναι ορατός απ’ όλα τα σημεία της πολυάνθρωπης πλέον πόλεως του Πρωτοκλήτου για να θυμίζει στους κατοίκους και τους επισκέπτες την αδιάλειπτη παρουσία, προσφορά και προστασία του. Άλλωστε η ευεργετική ιεραποστολική δράση του Αποστόλου Ανδρέου στην Αχαΐα επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι από τους συνολικά 51 ενοριακούς ναούς επ’ ονόματι του Αγίου που υπάρχουν διάσπαρτοι σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια, οι 16 βρίσκονται στην περιφέρεια του νομού Αχαΐας (επαρχίες Πατρών, Αιγιαλείας και Καλαβρύτων), με αξιομνημόνευτους τους ναούς στην Εγλυκάδα Πατρών, το Αίγιο και το Σκεπαστό Καλαβρύτων. 

 

Σημαντική είναι η τιμή του Πρωτοκλήτου Αποστόλου Ανδρέου και στην ευρύτερη περιοχή της Αττικής, τόσο με ενοριακούς ναούς επ’ ονόματί του (Κάτω Πατήσια, Άνω Πατήσια (Λαμπρινή), Πετράλωνα, Αγία Παρασκευή, Χαϊδάρι, Παιανία, Λαύριο, Σκάλα Ωρωπού, Σαλαμίνα) όσο και με ομώνυμα παρεκκλήσια (Αμπελόκηποι, Γηροκομείο Αθηνών, Πλατεία Αμερικής (οδός Λευκωσίας), Αρχιεπισκοπή Αθηνών (οδός Αγίας Φιλοθέης), Ν. Σμύρνη). Ο Άγιος Ανδρέας τιμάται επίσης ως πολιούχος άγιος στην κωμόπολη Αιγίνιο Πιερίας, ενώ στην Κεφαλληνία αξιομνημόνευτη είναι η ομώνυμη ιστορική Μονή στην περιοχή της Μηλαπιδιάς πλησίον του χωριού Περατάτα. Η περιώνυμη αυτή Μονή της Κεφαλληνίας ιδρύθηκε τη Βυζαντινή Εποχή και επανιδρύθηκε το 1579. Το 1639 ήρθε να μονάσει η διασωθείσα από ναυάγιο Ελληνορουμανίδα Πριγκίπισσα Ροζάνη, κόρη του Πρωτοσπαθάριου της Μολδοβλαχίας Ζώτου Τσιγαρά, η οποία εκάρη μοναχή με το όνομα Ρωμύλα και αφιέρωσε στη Μονή το ιερό λείψανο εκ του δεξιού ποδός (πέλμα) του Αποστόλου Ανδρέου, το οποίο είναι απεξαρθρωμένο από τον αστράγαλο και μάλιστα είναι εμφανής και η οπή από το καρφί της Σταυρώσεως του Αγίου. Χάρη στον ανεκτίμητο αυτό πνευματικό θησαυρό και στο ιδρυθέν το 1988 Εκκλησιαστικό Μουσείο η πανηγυρίζουσα κατ’ έτος στις 30 Νοεμβρίου και στην εορτή της Ζωοδόχου Πηγής (Παρασκευή Διακαινησίμου) Μονή του Αγίου Ανδρέου Μηλαπιδιάς αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα ιερά προσκυνήματα της νήσου Κεφαλληνίας. Ο Άγιος Απόστολος Ανδρέας τιμάται επίσης ως φωτιστής και προστάτης άγιος της Ρουμανίας, αφού ήταν αυτός που εκχριστιάνισε τη χώρα, διέλαμψε δε σε μία σπηλιά που βρίσκεται κοντά στην πόλη Κωνστάντζα της νοτιοανατολικής Ρουμανίας, η οποία μέχρι σήμερα είναι τόπος ιερού προσκυνήματος. Μάλιστα το 1996 και το 2011 μεταφέρθηκε στη Ρουμανία προς ευλογία του λαού της η χαριτόβρυτος τιμία κάρα του Αγίου από την Πάτρα. Ιδιαίτερα λαοφιλής και τιμώμενος είναι ο Άγιος Ανδρέας και στην Κύπρο, όπου σύμφωνα με την τοπική παράδοση το πλοίο που τον μετέφερε από την Ιόππη στην Αντιόχεια, αγκυροβόλησε για τρεις ημέρες σε παρακείμενο λιμανάκι λόγω νηνεμίας. Η έλλειψη νερού ανάγκασε τον Απόστολο του Χριστού να γονατίσει μπροστά σ’ ένα κατάξερο βράχο και να προσευχηθεί στον Κύριο για να στείλει το πολύτιμο νερό. Αφού σφράγισε με το σημείο του Σταυρού τον βράχο, άρχισε να αναβλύζει άφθονο νερό που έτρεχε σαν Αγίασμα από βρύση κοντά στη θάλασσα. Το νερό αυτό θεράπευσε το τυφλό παιδί του καπετάνιου του καραβιού, ενώ επακολούθησαν και άλλα θαύματα. Η φωταυγής παρουσία του θεηγόρου Αποστόλου του Χριστού στον τόπο αυτό οδήγησε στο να ανεγερθεί στην Κύπρο η περίφημη Μονή του Αγίου Αποστόλου Ανδρέου, η οποία βρίσκεται στο ομώνυμο ακρωτήριο στην κατεχόμενη Καρπασία και αποτελεί μέχρι σήμερα παγκύπριο προσκύνημα. Ήδη από το 1103μ.Χ. έχουμε μαρτυρία για την ονομασία του λιμενίσκου που βρίσκεται κοντά στη Μονή και φέρει το όνομα του Αποστόλου Ανδρέου. Η ιστορία της Μονής γίνεται όμως ουσιαστικά γνωστή από το 1855, όταν ξεκίνησε η οικοδόμηση του νέου Ναού, ο οποίος εγκαινιάσθηκε στις 15 Αυγούστου 1867 επί των ημερών του Αρχιεπισκόπου Σωφρονίου. Το γεγονός αυτό οδήγησε στην καθιέρωση δύο ετησίων πανηγύρεων στη Μονή, στις 30 Νοεμβρίου και στις 15 Αυγούστου. Περιώνυμη είναι και η Ιερά Βατοπεδινή Σκήτη του Αγίου Ανδρέου στο Άγιον Όρος, γνωστή και ως «Σεράι» , η οποία βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τις Καρυές. Ο επισκέπτης εντυπωσιάζεται από τον ογκώδη και μεγαλοπρεπή ναό του Αγίου, ο οποίος θεμελιώθηκε το 1867 και εγκαινιάσθηκε το 1900, φυλάσσεται δε σ’ αυτόν ως πολύτιμος πνευματικός θησαυρός τμήμα του μετωπιαίου οστού του Αγίου. Πλούσια είναι και η υμνογραφία που έχει συνταχθεί προς τιμήν του Αποστόλου Ανδρέου του Πρωτοκλήτου από τον Άγιο Ανδρέα Κρήτης τον Ιεροσολυμίτη και τον Άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό, οι οποίοι εξυμνούν την εξέχουσα θέση του Πρωτοκλήτου μαθητού του Κυρίου και τον σταυρικό του θάνατο που υπέστη για την αγάπη και τη διδασκαλία του Χριστού. Επίσης ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, αλλά και ο αοίδιμος Μητροπολίτης πρώην Πατρών Νικόδημος εποίησαν Παρακλητικό Κανόνα προς τιμήν του Αγίου. Επιπλέον ο εκ Κεφαλληνίας μακαριστός Ιερομόναχος Πολύκαρπος Κόμης εποίησε Εγκώμια στον Πρωτόκλητο Απόστολο του Χριστού, ενώ ο εκ Πατρών αείμνηστος δικηγόρος Ηλίας Μπογδανόπουλος συνέταξε Ακολουθία επί τη επανακομιδή της τιμίας κάρας του Αγίου. 

Ο παναοίδιμος, πανεύφημος και θεηγόρος Απόστολος Ανδρέας ο Πρωτόκλητος αναδείχθηκε φωτιστής των Εθνών και μύστης του Λόγου του Θεού, αλλά και άξιος μιμητής του Ιησού Χριστού, αφού αξιώθηκε να μαρτυρήσει με σταυρικό θάνατο, όπως Εκείνος. Είθε ο θεόπτης αυτός Απόστολος του Κυρίου και φωτοφόρος φωστήρ της Ορθοδόξου Εκκλησίας να πρεσβεύει και για τη δική μας πνευματική πορεία και προκοπή στη σημερινή υλιστική και τεχνοκρατική εποχή των πολλών και ποικίλων ελλειμμάτων.

Αριστείδης Γ. Θεοδωρόπουλος

Εκπαιδευτικός

Βιβλιογραφία

· Αθανασοπούλου Ιωάννου Φ., Ο Θρησκευτικός Βίος των Πατρών κατά τον ΙΘ΄ και τον Κ΄ αιώνα, Πάτραι 2006.

· Γκέλη Κωνσταντίνου, Πρωτοπρεσβύτερου, Ιερά Μονή Αποστόλου Ανδρέα Κεφαλληνίας, Αθήναι 1996.

· Γρηγορίου Τουρώνης, Το βιβλίον των θαυμάτων του Μακαρίου Αποστόλου Ανδρέου, ηγουν ο Βίος του Αγίου Αποστόλου Ανδρέου, Εκδόσεις Τήνος, Εν Αθήναις 2008.

· Θωμοπούλου Στεφάνου Ν., Ιστορία της πόλεως Πατρών, Έκδοσις Β΄, Πάτραι 1950.

· Καββαδία Δημητρίου, Ιερομονάχου, Τα Ιερά Προσκυνήματα της Κεφαλονιάς, Αθήναι 2002.

· Λέκκου Ευαγγέλου Π., Άγιος Ανδρέας ο Πρωτόκλητος Απόστολος μετά Παρακλητικού Κανόνος, Εκδόσεις Σαΐτης χ.χ.

· Μαρτίνη Παναγιώτη Σ., Άγιοι της Εκκλησίας των Πατρών, Εκδόσις Ταώς, Πάτρα 2009.

· Μαρτίνη Παναγιώτη Σ., 26 Σεπτεμβρίου 1964: Η Πάτρα υποδέχεται την σεπτή Κάρα του Πρωτοκλήτου, Εγκόλπιον Ημερολόγιον Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών 2014.

· Ο νέος Ιερός Ναός του Αποστόλου Ανδρέου Πατρών-100 χρόνια από τη θεμελίωσή του, Ιερά Μητρόπολις Πατρών 2008.

· Πνευματικάκη Χαρίτωνος, Αρχιμανδρίτου, Ο Πρωτόκλητος Απόστολος Ανδρέας, Πάτραι 1994.

· Τρεμπέλα Παναγιώτου Ν., Ο Απόστολος Ανδρέας, Αδελφότης Θεολόγων «Ο Σωτήρ», Αθήναι 2005.
Εικόνες

[01] Φορητή εικόνα του Αγίου δια χειρός Δημητρίου Χατζηαποστόλου στο ξυλόγλυπτο τέμπλο του Ιερού Ενοριακού Ναού Αγίου Ανδρέου Δήμου Αγίας Παρασκευής Αττικής.

[02] Φορητή εικόνα του Αγίου στο τέμπλο του ομωνύμου ιστορικού Ιερού Ναού οδού Λευκωσίας Αθηνών. Ιστορήθηκε το 1948 από τον αείμνηστο Φώτη Κόντογλου.

[03] Φορητή εικόνα του Αγίου στον Ιερό Ναό Αγίας Μαρίνης Εκάλης Αττικής. Ιστορήθηκε το 1949 από τον αείμνηστο Δημήτριο Πελεκάση.

[04] Φορητή εικόνα του Αγίου στον ομώνυμο Ιερό Ναό του Δήμου Αγίας Παρασκευής Αττικής. Ιστορήθηκε το 1971 από τον αείμνηστο Νικάγγελο Λέπουρα.

[05] Τοιχογραφία του Αγίου στο Καθολικό της Ιεράς Μονής Παναγίας Φανερωμένης Σαλαμίνος.

[06] Φορητή εικόνα του Αγίου σε μαρμάρινο προσκυνητάριο στον Ιερό Ναό Αγίου Σπυρίδωνος Πειραιώς. Η εικόνα είναι αφιέρωμα της Συντεχνίας Υποδηματοποιών Πειραιώς.

[07] Φορητή εικόνα του Αγίου στον Ιερό Ενοριακό Ναό Αγίου Ανδρέου Δήμου Αγίας Παρασκευής Αττικής. Φέρει την αφιερωματική επιγραφή: «Ἀφιερώθη ὑπό τοῦ Ἀνδρέου Βιέννα ἒτος 1910». Ιστορήθηκε το 1906 από τον Ν. Λούβαρη.

[08] Παλαιά φορητή εικόνα του Αγίου στον Ιερό Ναό Αγίας Αικατερίνης Οίας Σαντορίνης.

[09] Φορητή εικόνα του Αγίου του 1849 στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Μεταμορφώσεως Σωτήρος Ερμουπόλεως Σύρου. Είναι αφιέρωμα της Συντεχνίας Υποδηματοποιών Σύρου.

[010] Εξωτερική άποψη από το παλαιό Καθολικό της Ιεράς Μονής Αγίου Ανδρέου Μηλαπιδιάς Κεφαλληνίας.

[011] Άποψη  από το εσωτερικό του παλαιού Καθολικού της Ιεράς Μονής Αγίου Ανδρέου Μηλαπιδιάς Κεφαλληνίας με το περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο.

[012] Παλαιά φορητή εικόνα του Αγίου με οκτώ σκηνές του βίου του στο τέμπλο του παλαιού Καθολικού της ομωνύμου Ιεράς Μονής Κεφαλληνίας, Η μορφή του Αγίου είναι αριστουργηματική.

[013] Παλαιά φορητή εικόνα του Αγίου στην ομώνυμη ιστορική Ιερά Μονή της νήσου Κεφαλληνίας.

[014] Αριστουργηματική φορητή εικόνα του Αγίου του 1658 δια χειρός Εμμανουήλ Τζάνε Μπουνιαλή. Ανήκει στη Συλλογή των Εικόνων της Ελληνικής Αδελφότητος Βενετίας.

[015] Παλαιά εφέστιος προσκυνηματική εικόνα του Αγίου στον ομώνυμο νέο Ιερό Ναό των Πατρών. Ιστορήθηκε το 1846 στο Άγιον Όρος δια χειρός Μακαρίου ιερομονάχου του εκ Γαλατίστης της Μακεδονίας. Ο Άγιος Ανδρέας απεικονίζεται ένθρονος και περιστοιχίζεται από 13 σκηνές του βίου του.

[016] Η μορφή του Αγίου Αποστόλου Ανδρέου του Πρωτοκλήτου στην εφέστιο εικόνα του 1846 είναι αριστουργηματική.

[017] Παλαιά φορητή εικόνα του Αγίου του 1829 από το τέμπλο του ομωνύμου παλαιού Ιερού Ναού των Πατρών. Η εικόνα έχει επαργυρωθεί και λιτανεύεται κατ’ έτος στη μνήμη του Αγίου και στην επέτειο της επανακομιδής της τιμίας κάρας του.

[018] Φορητή εικόνα του Αποστόλου Ανδρέου με δώδεκα σκηνές του βίου του στον ομώνυμο παλαιό Ιερό Ναό των Πατρών.

[019] Φορητή εικόνα του Αποστόλου Ανδρέου στο Παραλίμνι Κύπρου. Ιστορήθηκε το 1904 από τον Ηγούμενο της Μονής Σταυροβουνίου Βαρνάβα.

[020] Φορητή εικόνα του Αγίου στον Ιερό Ναό Αγίων Ανδρονίκου και Αθανασίας Ξυλοτύμβου Λάρνακας Κύπρου. Ιστορήθηκε το 1920 στην Ιερά Μονή Σταυροβουνίου από τον Ιερομόναχο Κυπριανό.

[021] Φορητή εικόνα του Αγίου, φιλοτεχνημένη το 1928 στην Ιερά Μονή Σταυροβουνίου Κύπρου.

[022] Ο Άγιος Απόστολος Ανδρέας είναι ο ιδρυτής της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως.

[023] Φορητή εικόνα του Αγίου, ανήκουσα σε ιδιωτική συλλογή.

[024] Φορητή εικόνα του Αγίου στον ομώνυμο Ιερό Ναό του Δήμου Αγίας Παρασκευής Αττικής.

[025] Φορητή εικόνα του Αγίου δια χειρός Γ. Παπασταματίου στον ομώνυμο Ιερό Ναό του Δήμου Αγίας Παρασκευής Αττικής.

[026] Φορητή εικόνα της Σταυρώσεως του Αγίου Ανδρέου στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών. Ιστορήθηκε από τον Μιχαήλ Δαμασκηνό το Β΄ μισό του 16^ου αιώνα.

[027] Το μαρτύριο του Αγίου Ανδρέου στην Πάτρα. Τοιχογραφία δια χειρός Φωτίου Κόντογλου στον ομώνυμο ιστορικό Ιερό Ναό επί της οδού Λευκωσίας στην περιοχή των Πατησίων Αθηνών. Ιστορήθηκε το 1950.

[029] Ο παμμεγέθης και μεγαλοπρεπής νέος Ιερός Ναός του πολιούχου των Πατρών Αγίου Ανδρέου αποτελεί πανελλήνιο ιερό προσκύνημα. Θεμελιώθηκε την 1^ηΙουνίου 1908 και εγκαινιάσθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 1974.

[030] Ο παμμεγέθης και μεγαλοπρεπής νέος Ιερός Ναός του πολιούχου των Πατρών Αγίου Ανδρέου αποτελεί πανελλήνιο ιερό προσκύνημα. Θεμελιώθηκε την 1^ηΙουνίου 1908 και εγκαινιάσθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 1974.

[031] Ο οικοδομηθείς μεταξύ των ετών 1836-1845 παλαιός Ιερός Ναός του πολιούχου των Πατρών Αγίου Ανδρέου, όπου βρίσκεται και ο τάφος του Αγίου. http://dimitrios-lp.blogspot.gr

[032] Άποψη από το εσωτερικό του μεγαλοπρεπούς νέου Ιερού Ναού του Αγίου Ανδρέου Πατρών. www.romnios.gr

[033]   Στον νέο Ιερό Ναό του Αγίου Ανδρέου Πατρών φυλάσσονται τμήματα του χιαστού Σταυρού του μαρτυρίου του Αποστόλου Ανδρέου. https://antexoume.wordpress.com

[034] Η χαριτόβρυτος τιμία κάρα του Αποστόλου Ανδρέου φυλάσσεται σε μαρμάρινο κουβούκλιο στον νέο Ιερό Ναό του Αγίου Ανδρέου Πατρών.

[036] Η λειψανοθήκη με την τιμία κάρα του Αγίου Ανδρέου.  http://leipsanothiki.blogspot.gr

[035]  Στιγμιότυπο από τη λιτάνευση της τιμίας κάρας του Αγίου Ανδρέου στην Πάτρα στις 28 Σεπτεμβρίου 2014 επ’ ευκαιρία της 50^ης επετείου της επανακομιδής της από τη Ρώμη στην πόλη του Πρωτοκλήτου (1964 – 2014). www.i-m-patron.gr

[037]  Η Ιερά Μονή του Αγίου Αποστόλου Ανδρέου στο ομώνυμο ακρωτήριο στην κατεχόμενη Καρπασία της Κύπρου. https://fdathanasiou.wordpress.com

[038]  Η Ιερά Βατοπεδινή Σκήτη του Αγίου Ανδρέου στις Καρυές του Αγίου Όρους, γνωστή και ως «Σαράι». http://clubs.pathfinder.gr 

[039] Η εφέστιος φορητή εικόνα του Αγίου στον ομώνυμο Ιερό Ενοριακό Ναό Κάτω Πατησίων Αθηνών. Ιστορήθηκε το 1844.

[040] Ο Ιερός Ενοριακός Ναός του Αγίου Ανδρέου Κάτω Πατησίων Αθηνών.

[041] Ο Ιερός Ενοριακός Ναός του Αγίου Ανδρέου Κάτω Πατησίων Αθηνών.

[042] Η περιοχή των Άνω Πατησίων – Λαμπρινής στην Αθήνα κοσμείται με περικαλλή Ιερό Ενοριακό Ναό επ’ ονόματι του Αγίου Ανδρέου.

[043] Ο Ιερός Ενοριακός Ναός του Αγίου Ανδρέου Άνω Πατησίων (Λαμπρινής) Αθηνών θεμελιώθηκε στις 30 Νοεμβρίου 1973 υπό του Θεοφιλεστάτου Επισκόπου (νυν Πανιερωτάτου Μητροπολίτου) Αχελώου κ. Ευθυμίου και εγκαινιάσθηκε στις 11 Οκτωβρίου 1987 υπό του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κίτρους και Κατερίνης κ. Αγαθονίκου.

[044] Ο Ιερός Ενοριακός Ναός του Αγίου Ανδρέου στο προάστιο της Αγίας Παρασκευής Αττικής.

[045] Στις 3 Ιουνίου 1975 ιδρύθηκε δια Προεδρικού Διατάγματος η Ενορία του Αγίου Ανδρέου Δήμου Αγίας Παρασκευής Αττικής της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Ο σημερινός περικαλλής Ιερός Ναός, ο οποίος κοσμείται με περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο, θαυμάσια ψηφιδωτά και αξιοθαύμαστο μαρμάρινο διάκοσμο, ανεγέρθηκε στη θέση μικρού ναού, του οποίου ο πρώτος εφημέριος ήταν ο αείμνηστος Αρχιμανδρίτης π. Ιάκωβος Λάμπρου.

[046] Ανθοστόλιστη φορητή εικόνα του Αγίου δια χειρός Κωνσταντίνου Ζούβελου σε πανήγυρη του Ιερού Ναού Αγίου Ανδρέου Δήμου Αγίας Παρασκευής Αττικής.

[047] Ανθοστόλιστη φορητή εικόνα του Αγίου δια χειρός Κωνσταντίνου Ζούβελου σε πανήγυρη του Ιερού Ναού Αγίου Ανδρέου Δήμου Αγίας Παρασκευής Αττικής.

[048] Στιγμιότυπο από την πανήγυρη της 30^ης Νοεμβρίου 2013 του Ιερού Ενοριακού Ναού Αγίου Ανδρέου Δήμου Αγίας Παρασκευής Αττικής. Προεξάρχει ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Θερμοπυλών κ. Ιωάννης.

[049] Στιγμιότυπο από την πανήγυρη της 30^ης Νοεμβρίου 2013 του Ιερού Ενοριακού Ναού Αγίου Ανδρέου Δήμου Αγίας Παρασκευής Αττικής. Προεξάρχει ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Θερμοπυλών κ. Ιωάννης.

[050] Ο παλαιός Ιερός Ναός του Αγίου Ανδρέου στην Παιανία Αττικής.

[051] Ο νέος Ιερός Ενοριακός Ναός του Αγίου Ανδρέου στην Παιανία Αττικής.

[052] Ο περικαλλής Ιερός Ενοριακός Ναός του Αγίου Ανδρέου στο Σκεπαστό Καλαβρύτων. Ο Ναός ξεκίνησε να ανεγείρεται το 1934 και ολοκληρώθηκε το 1942.

http://gr.worldmapz.com

[053] Ο μεγαλοπρεπής Ιερός Ενοριακός Ναός του Αγίου Ανδρέου στο χωριό Καρυές Λακωνίας. http://karyes.blogspot.gr

[054] Ο περικαλλής Ιερός Ενοριακός Ναός του Αγίου Ανδρέου Λαυρίου Αττικής αποπερατώθηκε το 1910 και ανεγέρθηκε στη θέση ναΐσκου που κτίσθηκε το 1865.

www.dimitri-varias.com

[055] Ο ιστορικός Ιερός Ενοριακός Ναός του Αγίου Ανδρέου στην πόλη του Αιγίου χρονολογείται από το 1893 και είναι έργο του επιφανούς Γερμανού αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλλερ. www.aigiorama.gr

[056] Νυχτερινή άποψη του Ιερού Ενοριακού Ναού Αγίου Ανδρέου Εγλυκάδος Πατρών. http://apolloneglykadas.gr

[057] Ο Ιερός Ναός του Αγίου Ανδρέου στην κωμόπολη των Σπετσών.

www.panoramio.com

[058] Το γραφικό παρεκκλήσιο του Αγίου Ανδρέου στην περιοχή Αμπελόκηποι των Αθηνών, επί της οδού Αγγέλου Πυρρή, έναντι του Ιπποκρατείου Νοσοκομείου. Αποτελεί Μετόχιο της Ιεράς Μονής Ασωμάτων Πετράκη.

[059] Ο Ιερός Ναός του Αγίου Ανδρέου στον αύλειο χώρο του Γηροκομείου Αθηνών επί της Λεωφόρου Κηφισίας.

[060] Ο ιστορικός Ιερός Ναός του Αγίου Ανδρέου επί της οδού Λευκωσίας, πλησίον της πλατείας Αμερικής. Ο ναός ήταν το καθολικό του Μετοχίου των Πατησίων, το οποίο ανεγέρθηκε από την Αγία Φιλοθέη μετά το 1550. Στον ναό έλαβε χώρα ο βασανισμός της Αθηναίας Αγίας από τους Τούρκους κατά τη διάρκεια της ολονύκτιας αγρυπνίας επί τη μνήμη του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου στις 2-3 Οκτωβρίου 1588. http://syndesmosklchi.blogspot.gr

[061] Ο ανεγερθείς το 1345 από τον αυτοκράτορα Ιωάννη ΣΤ΄ τον Κατακουζηνό ιστορικός Ιερός Ναός του Αγίου Ανδρέου στο Λουτράκι Κορινθίας. Παραπλεύρως του Ναού σώζεται το σπήλαιο που φιλοξένησε τον Απόστολο Ανδρέα και στο οποίο κρύφτηκε καταδιωκόμενος από τους Ρωμαίους, καθώς κατευθυνόταν προς την Πάτρα. http://epistrofi-sotiria.blogspot.gr

[062] Το εξωκκλήσιο του Αγίου Ανδρέου στην περιοχή του χωριού Λέκα της νήσου Σάμου. www.samos-marketing.gr

[063] Το χρονολογούμενο από το 1888 γραφικό εξωκκλήσιο του Αγίου Ανδρέου στην περιοχή του χωριού Πύργος της νήσου Σαντορίνης. http://armenisths.blogspot.gr

[064] Ψηφιδωτή απεικόνιση του Αγίου στο υπέρθυρο της κεντρικής εισόδου του ομωνύμου Ιερού Ναού του Δήμου Αγίας Παρασκευής Αττικής. Έργο του Σώζοντος Γιαννούδη.

____________________________________________

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση με την προϋπόθεση της αναφοράς του συγγραφέα και του ιστολογίου πρώτης δημοσίευσης [Σύνδεσμος Κληρικών Χίου]